Qarabaş bülbül (Brachypodius melanocephalos) - Bülbül ailəsinin (Pycnonotidae) bir üzvü. Cənub-şərqi Asiyadakı meşələrdə rast gəlinir. Taksonomiya Qarabaş bülbül, 1788-ci ildə Alman naturalist Johann Friedrich Gmelin tərəfindən Karl Linneyin "Systema Naturae" əsərinin redaktə edilmiş və genişləndirilmiş nəşrində rəsmi olaraq təsvir edilmişdir. O, onu Lanius cinsinə, qırğılarla birlikdə yerləşdirdi və "Lanius melanocephalos" binomial adını yaratdı. Xüsusi epitet, "qara" mənasını verən Qədim Yunan "melas" sözü ilə "-başlı" mənasını verən "kephalos" sözünü birləşdirir. Gmelin, təsvirini 1781-ci ildə İngilis ornitoloqu John Latham tərəfindən çoxcildlik əsəri "Quşların Ümumi Xülasəsi"ndə təsvir edilmiş və illüstrasiya edilmiş "qara başlı qırğı"ya əsaslandırdı. Latham öz nümunəsinin mənşəyini müəyyən etmədi, lakin Gmelin yaşayış yerini Sendviç adaları olaraq göstərdi. Bu bir səhv idi və tip yaşayış yeri 1912-ci ildə Harry Oberholser tərəfindən Sumatra olaraq təyin edildi. Kitabının əvvəlində Gmelin, qırmızı arxalı qırğı (Lanius collurio) növünün bir variantı üçün "Lanius melanocephalus" adını istifadə etmişdir. Bu, taksonomiya ilə bağlı çətinliklərə səbəb olmuşdur. 1917-ci ildə Oberholser, "Amerika Ornitoloqlar Birliyi"nin o zaman qəbul etdiyi nomenklatura kodeksi altında, "Lanius melanocephalos"-un "Lanius melanocephalus" tərəfindən əvvəlcədən tutulduğunu və qaydalara əsasən düzgün adın "Turdus atriceps Temminck" olacağını iddia etdi. Oberholserin təklifi qəbul edildi və "atriceps" xüsusi epitet kimi istifadə edildi. 2018-ci ildə 1999-cu ildə nəşr olunan "Beynəlxalq Zooloji Nomenklatura Kodeksi" altında iki adın homonim olmadığı qeyd edildi. Gmelin yenidən bu növün müəllifi olaraq tanınır. Qarabaş bülbül əvvəllər "Pycnonotus" cinsinə yerləşdirilirdi, lakin bu cinsin polifiletik olduğu aşkarlandıqda, 1845-ci ildə İngilis zooloqu Edward Blyth tərəfindən təqdim edilmiş "Brachypodius" cinsinə köçürüldü. 2008-ci ilə qədər Andaman bülbülü qarabaş bülbülün yarımnövü hesab edilirdi. Yarımnövlər -B. m. melanocephalos (Gmelin, JF, 1788): Şimal-şərqi Hindistan və Banqladeşdən Cənub-şərqi Asiya, Böyük Sunda adaları və qərbi Filippinə qədər rast gəlinir. -B. m. hyperemnus (Oberholser, 1912): Qərbi Sumatra adalarında rast gəlinir. -B. m. baweanus (Finsch, 1901): Əvvəlcə ayrı bir növ olaraq təsvir edilmişdir. Baweanda (Yavanın şimalında) rast gəlinir. -B. m. hodiernus (Bangs & Peters, JL, 1927): Əvvəlcə ayrı bir növ olaraq təsvir edilmişdir. Maratua adasında (şərqi Borneonun sahilində) rast gəlinir. Təsvir Qarabaş bülbülün ümumi uzunluğu 16–18 sm və çəkisi 20–30 q (0,71–1,06 unsiya) təşkil edir. Parlaq maviyə çalan qara başı olan, əsasən zeytun-sarı lələk örtüyünə malikdir. Zeytun-sarı rəngin əksəriyyətinin boz rənglə əvəz olunduğu nadir bir boz morf da mövcuddur. Qara krestli bülbülə bənzəyir, lakin mavi gözləri (cavanlarda etibarlı deyil), quyruğunun geniş sarı ucu var və heç vaxt krest göstərmir (lakin qara krestlinin bəzi yarımnövləri də əsasən krestsizdir, lakin onların qırmızı və ya sarı boğazları var). Davranış və ekologiya Qarabaş bülbül əsasən kiçik meyvə və giləmeyvə ilə qidalanır, lakin həşəratları da yeyir. Adətən 6-8 fərdlik kiçik sürülərdə rast gəlinir.
https://ebird.org/species/blhbul1
https://en.wikipedia.org/wiki/Black-headed_bulbul
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=C72EC8C8A7DF7AC2
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/black-headed-bulbul-brachypodius-atriceps
https://birdsoftheworld.org/bow/species/blhbul1/cur/introduction
https://www.thainationalparks.com/species/black-headed-bulbul
https://singaporebirds.com/species/black-headed-bulbul/
https://animalia.bio/black-headed-bulbul
https://www.ecoregistros.org/site_en/registro.php?id=47721
https://xeno-canto.org/species/Brachypodius-melanocephalos
Tarix : 12 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
