Qara boyunlu tüpürən kobra (Naja nigricollis) - Əsasən, Saxaraaltı Afrikada rast gəlinən tüpürən kobra növü. Təsnifat Qara boyunlu tüpürən kobra Naja cinsinə və Elapidae ailəsinə daxildir. İlk dəfə norveçli zooloq Johan Reynhardt tərəfindən 1843-cü ildə təsvir edilmişdir. Naja sözü sanskrit dilində "kobra" mənasını verən nāgá sözündən latınlaşdırılmışdır. Nigricollis isə latınca "qara boyunlu" deməkdir (niger – "qara", collis – "boyun"). Əvvəllər bu növə iki alt növ – Naja nigricollis nigricincta və Naja nigricollis woodi daxil idi. Lakin 2007-ci ildə Volfqanq Vüster və onun həmkarlarının genetik tədqiqatları nəticəsində müəyyən olunub ki, bu alt növlər ayrıca Naja nigricincta növü kimi təsnif olunmalıdır. Təsvir Naja nigricollis orta ölçülü, zəhərli bir ilandır və başı nisbətən fərqlidir. Başının forması əsasən hər iki tərəfində yerləşən iri zəhər vəzilərindən qaynaqlanır. Onun rəngi yaşadığı bölgədən asılı olaraq dəyişir. Bəzi fərdlər qara və ya açıq boz rəngdədir, qarın tərəfi isə sarı və ya qırmızımtıl olur, boynunun arxasında isə geniş qara zolaq olur. Digər fərdlər sarımtıl-qəhvəyi və ya mis rəngində olur və nə boyun zolaqları, nə də qırmızımtıl qarın rəngi müşahidə edilir. Bəzi fərdlər tünd qırmızı-qəhvəyi, bəziləri isə zeytun rəngindədir. Bəziləri qara və ağ zolaqlıdır, bəziləri isə tamamilə ağ rəngdədir (qara gözlərlə). Bu ilanın bədənində 21–23 ədəd ortabədən pulcuqları, 182–196 ədəd ventral pulcuq və 54–66 ədəd subkaudal pulcuq yerləşir. Naja nigricollis ümumiyyətlə 1,2–2,2 metr uzunluğa qədər böyüyür. Bu ölçülər coğrafi yerindən və alt növündən asılı olaraq dəyişir. Yayılması Bu növ Saxaraaltı Afrikanın geniş ərazilərində yayılmışdır və Qərbi, Şərqi, Mərkəzi və Cənubi Afrikanın bəzi hissələrində rast gəlinir. Konqo hövzəsinin tropik meşələri istisna olmaqla, əksər yerlərdə yayılıb. Naja nigricollis əsasən savanna və yarımsəhra bölgələrində yaşayır. Lakin bəzi fərdlər 1 800 metrə qədər (5 900 fut) yüksəkliklərdə də rast gəlinir. Tropik və subtropik bölgələrdə, çay və axar suların yaxınlığında da yaşaya bilirlər. Bu ilanlar yaşayış mühitinə uyğunlaşa bilən növdür və Nigeriyanın cənub-şərqində tropik meşələrin kənd təsərrüfatı sahələrinə, əkin sahələrinə və şəhərətrafı ərazilərə çevrilməsindən sonra daha quru mikroiqlimlərdə yaşamağa öyrəşmişlər. Davranış Naja nigricollis ilin fəslinə, coğrafi mövqeyinə və gündüz temperaturuna bağlı olaraq həm gecə, həm də gündüz aktiv ola bilər. Əsasən, kiçik gəmiricilər, quşlar və balıqlarla qidalanır, lakin bəzən kərtənkələlər, yumurtalar və digər ilanları da yeyə bilər. Onun əsas düşmənləri arasında yırtıcı quşlar, xüsusilə ilan qartalları var. Xüsusilə qısa barmaqlı ilan qartalı (Circaetus gallicus) bu növ üçün böyük təhlükə yaradır. Bu növ olduqca aqressivdir və ən kiçik təhlükə hiss etdikdə belə tüpürərək zəhərini yayır. Zəhər gözə düşdükdə güclü yanma hissi, görmədə pozğunluq və qalıcı korluq yarada bilər. Çoxalma Naja nigricollis yumurta qoyan növdür. Onun cütləşmə mövsümü adətən sentyabr-dekabr ayları arasında olur. Dişi ilanlar 8-dən 22-yə qədər yumurta qoya bilər, lakin orta hesabla 10-15 yumurta qoyurlar. Yumurta qoyulduqdan sonra 60-70 gün ərzində inkubasiya edilir və balalar tam müstəqil doğulurlar. Zəhər Bu növün zəhəri əsasən sitotoksikdir, lakin neyrotoksik və kardiotoksik komponentlər də ehtiva edir. Dişləmə nəticəsində güclü qanaxma, toxuma nekrozu və tənəffüs çətinliyi baş verə bilər. Müalicə olunmayan hallarda ölüm faizi nisbətən aşağıdır (~ 5–10%), lakin ölüm baş verərsə, əsasən diafraqmanın iflicindən boğulma nəticəsində olur.

İstinadlar

https://www.africansnakebiteinstitute.com/snake/african-snakes-black-necked-spitting-cobra/?srsltid=AfmBOorxBiT496m5k2gzNYwsDkJJ1SUxR2mRqX3WIU_UXDuiC3xg_Uxi

https://www.britannica.com/animal/black-necked-cobra

https://animalia.bio/black-necked-spitting-cobra#google_vignette

https://www.inaturalist.org/taxa/30476-Naja-nigricollis

https://www.africansnakebiteinstitute.com/snake/black-spitting-cobra/?srsltid=AfmBOora8Q2X0Hv_LintGDMjhJpTX1PCVnpB9aH_e4h5fm3AGTcgr37l

https://www.nature.com/articles/s41598-022-10091-5

https://www.wildlifeofkenya.com/categories/reptiles/cobra-black-necked-spitting/

https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781400844913.142/html?srsltid=AfmBOopzZgWs_92XCUeHj4P3uoU2ZWXaLm618IzqUcRuUr_3z2BYwLXd

https://www.biodiversityexplorer.info/reptiles/squamata/serpentes/elapidae/naja_nigricollis.htm

https://eswatiniantivenom.org/dangerous-snakes-of-west-africa-online-fact-sheets/black-necked-spitting-cobra/

https://animals.fandom.com/wiki/Black-necked_spitting_cobra

https://en.citizendium.org/wiki/Black-necked_spitting_cobra

https://namibian.org/nature/reptiles-and-frogs/snakes/black-necked-spitting-cobra

https://www.inaturalist.org/guide_taxa/690397

https://www.jungledragon.com/specie/36756/black-necked_spitting_cobra.html

https://research.bangor.ac.uk/portal/files/49773578/2022_spitter_mongooses.pdf

https://www.fws.gov/species/black-necked-spitting-cobra-naja-nigricollis

https://www.uniprot.org/taxonomy/8654

https://kids.britannica.com/students/article/black-necked-cobra/310245

https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2021.11.01.466813v1

https://africanreptiles-venom.co.za/the-black-spitting-cobra/

https://www.joelsartore.com/ani074-00358/

https://www.ecologyasia.com/verts/snakes/equatorial_spitting_cobra.htm

http://www.venomousreptiles.org/articles/233

https://biodiversity.org.na/taxondisplay.php?nr=2037

https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9781400844913.142/pdf?licenseType=restricted&srsltid=AfmBOopHC5D1MCNFCdSOIzYUC__0p3teMUtaJ5J0C4YamgzRDvU2yaBc

https://theonlinezoo.com/pages/black-necked_spitting_cobra.html

https://citizendium.org/wiki/Naja

https://animaldiversity.org/accounts/Naja_pallida/

https://www.thefreedictionary.com/black-necked+spitting+cobras

https://calphotos.berkeley.edu/cgi/img_query?enlarge=0000+0000+0108+0635

https://thailandsnakes.com/spitting-cobras/

Tarix : 6 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.