Qara başlı vireo (Vireo atricapilla) - ABŞ və Meksikaya məxsus kiçik bir quş növü. 1987-ci ildə ABŞ-da nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşən növlər siyahısına daxil edilmişdir. Bu, cinsi dimorfizm göstərən yeganə "Vireo" növüdür. Növün populyasiyasının bərpası 2018-ci ildə siyahıdan çıxarılmasına səbəb olmuşdur. "IUCN" bu növü "təhlükəyə yaxın" kimi təsnif edir. Təsvir Qara başlı vireo təxminən 12 sm uzunluğunda olan oxuyan bir quşdur. Cinsi yetkinlik yaşına çatmış erkəklər yuxarıdan zeytun-yaşıl, aşağıdan isə ağ rəngdə olur və yan tərəflərində zəif sarı ləkələr var. Başın üst hissəsi və təpəsi qara rəngdədir, qismən ağ göz halqası və göz ətrafı xətləri var. Gözün iris hissəsi qəhvəyi-qırmızı, dimdiyi isə qara rəngdədir. Dişilər erkəklərə nisbətən daha solğun rəngdə olur və başlarının təpə hissəsi boz, alt hissələri isə yaşıl-sarı çalarlıdır. Bir yaşlı erkəklərdə başın təpə hissəsində daha çox boz rəng olur və bu, yetkin dişilərə bənzəyir. Yuva qurma Cütlükdə həm erkək, həm də dişi yuva tikilməsi və yumurtaların inkubasiyası prosesində iştirak edir. Adətən dişi üç və ya dörd yumurta qoyur. İnkubasiya müddəti 14-17 gün, balaların yuvada qalma müddəti isə 10-12 gündür. Dişi balalara qulluq edir, erkək isə əsasən yemək təmin edir. Cütlüklər bir çoxalma mövsümündə birdən çox yumurta qoya bilir. Erkək balalardan bəzilərinə və ya hamısına qulluq edir, dişi isə yenidən yuva qurur, bəzən isə başqa bir erkəklə cütləşir. Bu quşlar əsasən həşəratlarla qidalanır, xüsusilə böcəklər və tırtıllar onların əsas qidasını təşkil edir. Qara başlı vireolar "şinneries" adlanan, dağınıq ağacları olan kolluqlarda yuva qurur. "Şinneries" əsasən "şin oak" və ya sumaq kollarından ibarətdir. Uyğun hündürlük və sıxlıq bu növün çoxalma uğuru üçün vacib amillərdir. Yer səviyyəsinə qədər uzanan yarpaqlar yuva qurmaq üçün ən vacib tələbdir. Yuvaların əksəriyyəti yer səviyyəsindən 15-50 sm (bəzən 35-125 sm) yüksəklikdə yerləşir və yarpaqlar tərəfindən gizlədilir. Ərazilər bəzən dik yamaclı yerlərdə yerləşir, burada ağaclar adətən topa halında və orta hündürlükdə olur. Düz ərazilərdə qara başlı vireolar üçün üstünlük təşkil edən məskunlaşma yeri 2,5-3,5 m hündürlüyündə olan kollar və kiçik ağaclar qarışığıdır. Qara başlı vireolar ağacların tam böyüməyə yaxın olduğu ərazilərdən istifadəni dayandırır. Yayılma Qara başlı vireonun tarixi çoxalma ərazisi cənubdan cənub-orta Kanzasdan Oklahoma və Texasın mərkəzi hissələrindən Meksikanın Koahuila əyalətinin mərkəzinə qədər uzanırdı. Hazırda bu növ Oklahoma cənubundan Texasın "Edwards Plateau" və "Big Bend Milli Parkı" vasitəsilə Koahuilanın mərkəzindəki "Sierra Madera"ya və cənubdan Tamaulipasın cənub-qərbinə qədər yayılmışdır. Oklahoma ştatında qara başlı vireo yalnız Blaine, Cleveland, Cotton və Comanche qraflıqlarında tapılır. Qışı Meksikanın qərb sahilində Sonoranın cənubundan Qerreroya qədər olan ərazilərdə keçirir. Qorunma Qara başlı vireo qəhvəyi başlı inək quşunun (Molothrus ater) yuva parazitliyi, insan təcavüzü, şəhərləşmə səbəbiylə yaşayış mühitinin itirilməsi, yanğınların qarşısının alınması, mal-qara otarılması və kolların məhv edilməsi kimi təhlükələrlə üzləşir. Bu növ 6 oktyabr 1987-ci ildə "şəhərləşmə, otarılma, ərazilərin təkmilləşdirilməsi və təbii dəyişikliklər" kimi amillər səbəbiylə nəsli kəsilmək təhlükəsi ilə üzləşən növlər siyahısına daxil edilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Black-capped_vireo
https://www.allaboutbirds.org/guide/Black-capped_Vireo/id
https://ebird.org/species/bkcvir1
https://animaldiversity.org/accounts/Vireo_atricapilla/
https://www.audubon.org/field-guide/bird/black-capped-vireo
https://abcbirds.org/bird/black-capped-vireo/
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/black-capped-vireo-vireo-atricapilla
https://txtbba.tamu.edu/species-accounts/black-capped-vireo/
https://www.wildlifedepartment.com/wildlife/field-guide/birds/black-capped-vireo
https://birds.outdoornebraska.gov/black-capped-vireo/
Tarix : 11 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
