Qan qırqovulu ("Ithaginis cruentus") - "Phasianidae" fəsiləsinə aid olan və "Ithaginis" cinsində tək növ olan bir quş növü. Aşağı Himalaylarda geniş yayılmış, Şimal və Şərqi Hindistan, Nepal, Butan, Cənubi Çin və şimali Myanmarda rast gəlinən nisbətən kiçik, qısa quyruqlu bir qırqovul növüdür. 2009-cu ildən etibarən "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) tərəfindən "Ən Az Narahatlıq Doğuran Növ" kimi təsnif edilmişdir və qlobal populyasiyanın sabit olduğu düşünülür. Təsvir Qan qırqovulu kiçik bir toyuq ölçüsündədir, təxminən 43 sm uzunluğunda, qısa, qabarıq və çox güclü qara dimdiyi, göz və dimdik arasında lələklə örtülü və müxtəlif rəngli lələklərdən ibarət kiçik bir kəkliyə malikdir. Üst lələkləri tünd boz rəngdədir, ağ lələk oxları var, qanad örtükləri müxtəlif yaşıl çalarlıdır və hər lələyin uzunluğu boyunca ağ zolaqlar var. Çənə lələkləri tünd qırmızıdır, döş, qarın və yanlarda lələklər nizə şəkilli, müxtəlif uzunluqda, ucları yaşıl və qırmızı kənarlıdır, birlikdə döş və qarında səpələnmiş qan damlalarını xatırladır. Quyruq 12 təxminən bərabər lələkdən ibarətdir, lələk oxları ağ, yumru, ucları ağ və örtükləri zəngin qırmızı rəngdədir. Həm erkək, həm də dişi fərdlərin ayaqları qırmızıdır və göz ətrafında əsasən qırmızı, bəzi yarımnövlərdə isə narıncı rəngli çılpaq dəri halqası var. Dişi fərdlər daha bir rəngli olub, ümumilikdə tünd qəhvəyi və tez-tez boz çalarlıdır. Bəzi yarımnövlər yüksək dərəcədə fərqlidir, digərləri isə deyil və bəzi dəyişikliklər klinal xarakter daşıyır. Nəticədə, etibarlı yarımnövlərin sayı mübahisəlidir, müxtəlif mənbələr 11 ilə 15 arasında yarımnöv tanıyır. Əsasən erkəklərin lələk rənglərində, xüsusilə boğaz, alın, boyun, döş və quyruqdakı qırmızı və ya qara rəngin miqdarı və qanadlarda qırmızımtıl rəngin olub-olmaması ilə fərqlənirlər. Taksonomiya On iki yarımnöv təsvir edilmişdir: -"I. c. affinis" (CW Beebe, 1912) – Hindistanın Sikkim bölgəsi. -"I. c. beicki" (Mayr və Birckhead, 1937) – Beick qan qırqovulu – Şimal-mərkəzi Çin. -"I. c. berezowskii" (Bianchi, 1903) – Berezovski qan qırqovulu – Mərkəzi Çin dağları. "I. c. clarkei" (Rothschild, 1920) – Clarke qan qırqovulu – Cənub-qərbi Çin. "I. c. cruentus" (Hardwicke, 1821) – Himalay qan qırqovulu – Şimali Nepaldan şimal-qərbi Butana qədər. "I. c. geoffroyi" (Verreaux, 1867) – Geoffroy qan firəngi – Qərbi Çin və cənub-şərqi Tibet. "I. c. kuseri" (Beebe, 1912) – Kuser qan qırqovulu – Hindistanın yuxarı Assamı və cənub-şərqi Tibet. "I. c. marionae" (Mayr, 1941) – Mrs. Vernay qan qırqovulu – Cənub-qərbi Çin və şimal-şərqi Myanmarda dağlar. "I. c. michaelis" (Bianchi, 1903) – Bianchi qan qırqovulu – Şimal-mərkəzi Çin. "I. c. rocki" (Riley, 1925) – Rock qan qırqovulu – Cənub-qərbi Çin. "I. c. sinensis" (David, 1873) – David qan qırqovulu – Mərkəzi Çin. "I. c. tibetanus" (Baker, 1914) – Tibet qan qırqovulu– Şərqi Butan və cənubi Tibet. Yayılması və yaşayış mühiti Qan qırqovulu Nepal, Sikkim, şimali Myanmər, Tibet və mərkəzi və cənub-mərkəzi Çin dağlarında yaşayır. İynəyarpaqlı və qarışıq meşələri və qar xətti yaxınlığındakı kolluqları üstün tutur. Fəsillərə görə yaşayış sahəsini dəyişir, yayda daha yüksək yüksəkliklərdə, qar artdıqda isə payız və qışda daha aşağı yüksəkliklərə köçür. Ekologiya Adi qırqovuldan fərqli olaraq, qan qırqovulu monoqamdır. Çoxalma mövsümü aprel ayının sonunda başlayır, erkəklər dişilərin qarşısında uçuşlar edərək, qırmızı lələklərini göstərərək və ya yüksək tullanmalarla rəqs edərək dişiləri cəlb edirlər. Dişilərin seçimi quyruq uzunluğu, qulaq lələklərinin uzunluğu və qırmızı lələklərdəki qara nöqtələr kimi amillərdən asılıdır, lakin lələk parlaqlığı və ya rəngi dişilərin seçimini təsir etmir. Çoxalma Qan qırqovulu bir il ərzində cinsi yetkinliyə çatır. May ayının əvvəllərində yetkin dişilər ağacların ətrafında, kolluqlarda, kiçik mağaralarda və ya yerə yaxın ağac deşiklərində yuva qurur. Yuva yeri yumşaq yosun, şam iynələri və lələklərlə örtülür. Dişi 4-14 sarımtıl-ağ rəngli, qəhvəyi ləkəli yumurta qoyur, yumurtalar 27-33 gün ərzində inkubasiya olunur. Bu müddət ərzində erkək fərd digər kəkliklərdən ərazini qoruyur. Qidalanma Qan qırqovulunun yüksək yüksəklikdəki yaşayış mühiti hipoksiya və yüksək ultrabənövşəyi şüalanmaya uyğunlaşmağı tələb edir. Qan qırqovulu qar xəttini izləyərək yosun, qıjı, şam zoğları və şibyələrlə qidalanır. Qorunma Növ hal-hazırda "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) tərəfindən "Ən Az Narahatlıq Doğuran Növ" kimi təsnif edilmişdir.
https://ebird.org/species/blophe1
https://en.wikipedia.org/wiki/Blood_pheasant
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/blood-pheasant-ithaginis-cruentus
https://animalia.bio/blood-pheasant#google_vignette
https://birdsoftheworld.org/bow/species/blophe1/cur/introduction
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=FFF63987ED03228F
https://www.oiseaux.net/birds/blood.pheasant.html
https://www.inaturalist.org/taxa/1140-Ithaginis-cruentus
https://dibird.com/species/blood-pheasant/
http://english.ioz.cas.cn/special/lhs/lhs_case/lhs_case_bp/
Tarix : 13 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
