Pipa - Çinin ənənəvi musiqi alətlərindən biri və dünya miqyasında tanınan ən qədim simli alətlərdən biri. Bu alət, Çinin klassik musiqisində və folklorunda mühüm rol oynayır və zəngin tarixi və melodik imkanları ilə geniş bir repertuara sahibdir. Pipa, həm solo ifalar, həm də orkestrin bir hissəsi olaraq ifa olunur və onun zəngin, incə tonları, Çinin musiqi mədəniyyətində əvəzsiz yer tutur. Tarixi Pipa, min illərlə uzanan bir tarixə sahibdir. Onun tarixi, qədim Çin dövrlərinə qədər gedib çıxır və bəzi mənbələrə görə, bu alət, eramızdan əvvəl 4-cü əsrə qədər istifadə olunmuşdur. Pipa, ilk dəfə Çinin Mərkəzi Asiya ilə ticarət əlaqələri sayəsində o bölgələrdən gəlmişdir və zamanla Çinin mədəniyyətinə daxil olmuşdur. Tarixçilər, Pipa'nın köklərinin qədim Persiya və Hindistan musiqi alətlərinə dayandığını düşünürlər. Qədim dövrlərdə Pipa, saraylarda və ənənəvi Çin musiqi performanslarında istifadə olunurdu. Xüsusilə Tang və Song sülalələri dövründə, Pipa ən populyar musiqi alətlərindən biri olmuş və çoxsaylı ustalar tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. Həmin dövrlərdə Pipa həm də Çin operasında geniş istifadə olunurdu. Strukturu və təsviri Pipa, taxta bir rezonator qutusu, uzun bir boyun və simlərdən ibarət olan bir alətdir. Alətin əsas xüsusiyyətlərindən biri, onun 4 simdən ibarət olmasıdır, amma bəzi modellərdə 5 və ya 6 sim də mövcuddur. Bu simlər əsasən nylon və ya metal materiallardan hazırlanır və bir neçə fret ilə təchiz olunur. Pipa, ənənəvi olaraq 90-100 santimetr uzunluğunda olur və onun rezonator qutusu düzbucaqlı formaya malikdir. Qutunun ön hissəsi bir neçə kiçik yuva ilə bəzədilmişdir ki, bu da alətin tonunu zənginləşdirir. Pipa, digər simli alətlərdən fərqli olaraq, üzərindəki fretlərə böyük önəm verir. Bu fretlər, musiqiçinin notları düzgün ifa etməsi üçün lazımlıdır. Pipa, həmçinin çoxsaylı texnikaları və sürətli çalma üsulları ilə tanınır. Alətin yaylı (pəncə) üsulu ilə ifa olunması çox yaygındır, amma əllə çalma da mümkündür. İstifadəsi Pipa, Çin musiqisinin ənənəvi alətləri arasında əsas alətlərdən biri olaraq, həm solo ifalarda, həm də orkestrdə geniş istifadə olunur. Bu alət, xüsusilə Guqin və Erhu kimi digər Çin musiqi alətləri ilə birlikdə ifa edilir. Pipa, raga və tala kimi musiqi formalarında istifadə olunur və çox mürəkkəb melodiyalar yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Pipa, həmçinin Çin teatrlarında və operasında da əhəmiyyətli bir alət olmuşdur. Çin operasının müxtəlif növlərində, məsələn, Peking Operada və Kunqu Operada Pipa, həm müşayiətçi alət olaraq, həm də solist ifasında istifadə edilirdi. Alətin ifasında çox sürətli və mürəkkəb texnikalar, o cümlədən arpeggio, tremolo və glissando kimi effektlər geniş istifadə olunur. Bununla yanaşı, Pipa, çox zəngin və müxtəlif dinamiklərə malik olması ilə musiqiçinin ifadə imkanlarını genişləndirir. Müxtəlif tip və variantlar Pipa'nın bir neçə fərqli variantı mövcuddur. Ənənəvi Pipa modelindən fərqli olaraq, müasir dövrdə alətin ölçüsü və forması bir qədər dəyişmişdir. Müasir Pipa, daha kiçik və nisbətən daha yüngül olur, bununla da daha sürətli və çevik ifa etmək mümkündür. Bəzi Çin mədəniyyətlərində isə Pipa'nın daha qədim formalarına rast gəlinir. Məsələn, Qin və Liu kimi qədim Pipa variantları, bəzi tarixçilər və musiqiçilər tərəfindən toplanmış və təhlil edilmişdir. Musiqiçilər və populyarlığı Pipa, həm Çində, həm də dünyanın digər yerlərində çoxsaylı tanınmış musiqiçilər tərəfindən ifa olunur. Wu Man, Liu Fang və Zhou Yi kimi məşhur Pipa ifaçıları, bu aləti beynəlxalq səviyyədə tanıtmış və onun populyarlığını artırmışdır. Həmçinin, müasir dövrdə Pipa'nın ifası, təkcə ənənəvi musiqi ilə məhdudlaşmır; o, pop musiqisi və dünyanın müxtəlif musiqi janrlarında da istifadə olunmağa başlanmışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Pipa
https://www.metmuseum.org/essays/the-pipa
https://www.britannica.com/art/pipa-musical-instrument
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/503651
https://www.philadelphiachineseacademy.com/post/traditional-chinese-instruments-pipa-%E7%90%B5%E7%90%B6
https://blogs.getty.edu/iris/audio-wu-man-on-the-ancient-roots-of-the-chinese-pipa/
http://www.xinhuanet.com/english/2019-05/14/c_138057504_10.htm
Tarix : 13 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
