Pavia döyüşü - İtaliya müharibələri çərçivəsində ən önəmli və dramatik hadisələrdən biri. Bu döyüş, həm də Fransız Kralı I. Fransua'nın böyük bir məğlubiyyətə uğraması və əsir düşməsi ilə tanınır. Döyüşün bütün təfərrüatlarına nəzər salaq. Tərəflər və məqsədlər Pavia döyüşü 1525-ci ildə baş verdi və iki əsas tərəf qarşı-qarşıya gəldi: Fransızlar: Fransız Kralı I. Fransua və onun rəhbərliyi altında olan Fransız qoşunları. İspanlar: Habsburqların rəhbəri, Müqəddəs Roma Imperatoru I. Karlosun ordusu. İspanlar, həmçinin papalık və digər Avropa dövlətlərinin müttəfiqləri ilə birgə döyüşdülər. Döyüşün əsas səbəbi, Avropanın İtaliya üzərindəki hakimiyyət mübarizəsi idi. Fransızlar İtaliyada Milan və Napolinin üzərindəki hakimiyyətə iddia edirdilər, lakin Habsburqlar (İspanlar), Papalıq və digər müttəfiqləri İtaliyada öz təsirlərini qorumağa çalışırdılar. Əhəmiyyəti Pavia döyüşü, yalnız İtaliya müharibələri kontekstində deyil, ümumilikdə Avropadakı siyasi güc tarazlığında da böyük dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Döyüşün nəticəsi, Fransızların İtaliyadakı mövqelərini zəiflətdi və Habsburqlara əhəmiyyətli bir üstünlük təmin etdi. Hazırlıq Fransızlar, 1524-cü ildə İtaliyaya hücum etməyə başladılar və Milanı ələ keçirmək istəyirdilər. Kral I. Fransua, Milanın əsas şəhərlərini və təchizat xətlərini nəzarət altına almağa çalışırdı. Həmçinin, Fransızlar, Habsburqlara qarşı mübarizədə yerli əhalidən və bəzi İtaliya dövlətlərindən də dəstək alırdılar. İspanlar və onların müttəfiqləri, Fransızların bu təcavüzünə qarşı mübarizə aparmağa başladılar. Habsburqların komandası altında, İspanlar, Avstriya, İspaniya və digər ərazilərdən gələn qoşunları birləşdirərək, Fransızların irəliləməsini dayandırmaq üçün hazırlıq görməyə başladılar. Döyüşün gedişatı Pavia döyüşü 24 fevral 1525-ci ildə baş tutdu. Fransız ordusu, 30,000 nəfərdən ibarət bir qüvvəyə malik idi və bu ordu, Milan yaxınlığında yerləşən Pavia şəhərinə doğru irəliləyirdi. Fransızların komandasında, Kral I. Fransua və onun komandirləri var idi. Habsburqların ordusu isə, 20,000 nəfərdən ibarət idi, amma döyüşə daha yaxşı təchiz olunmuş və hazırlanmışdılar. Fransızlar, İspan qoşunlarını mühasirəyə almağa çalışdılar, amma döyüşün əvvəllərində bir neçə strateji səhv etdilər. Fransızlar çox geniş bir cəbhə boyunca döyüşdülər və bu da onların döyüş mövqelərini zəiflətdi. İspanlar isə, daha sıx və möhkəm cəbhələr qurmuşdular. Döyüşün dönüş nöqtəsi, Fransızların ağır atlılar bölməsinin (kavaleriyan) səhvən strateji mövqedə olmamış olması idi. Bu, Fransızların mərkəzindəki əsgərlərin çöküşünə səbəb oldu. Fransızlar döyüşün gedişində ciddi itkilər verdilər, xüsusilə Fransızların ən yaxşı əsgərləri olan "Gendarmes" (yüksək rütbəli atlılar) ağır məğlubiyyətə uğradılar. Həmçinin, döyüşün sonlarına yaxın, Fransız Kralı I. Fransua özü də əsir düşdü. O, döyüşdən sonra İspanların əlinə keçdi və bu, Fransızlar üçün böyük bir siyasi zərbə oldu. Fransua, İspanlar tərəfindən əsir götürüləndə çox ciddi müqavimət göstərdi, amma əsir alındıqdan sonra Fransızlar üçün siyasi və hərbi cəhətdən çox əhəmiyyətli bir liderlik itkisi yaşandı. Nəticə Fransız Kralı I. Fransua əsir düşdü: Bu, Fransızlar üçün böyük bir sarsıntı idi. Fransua bir neçə ay İspaniyada əsir qaldı, və Fransızlar ona qarşı olan məğlubiyyətin nəticələrini həzm etməkdə çətinlik çəkdilər. İspanlar üstünlük qazandılar: Döyüşün sonunda İspanlar və onların müttəfiqləri İtaliya üzərində əhəmiyyətli bir üstünlük əldə etdilər. İspanlar Milanı tam olaraq ələ keçirdi və Napolinin yaxınlıqlarını da öz nəzarətlərində saxladılar. Fransızlar diplomatik cəhətdən çətin duruma düşdü: Fransızların əksəriyyəti bu döyüşdən sonra ərazilərini və mövqelərini itirdilər. Lakin, Fransızlar sonunda 1526-cı ildə bir sülh müqaviləsi (Madrid Sazişi) imzaladılar və Kral I. Fransua azadlığa buraxıldı. Lakin bu müqavilə bir çox tərəfdən Fransa üçün uğursuz oldu, çünki Fransızlar çox sayda ərazi itirdilər və müqavilənin şərtləri onlara çox sərt oldu.
https://www.britannica.com/event/Battle-of-Pavia
https://www.conted.ox.ac.uk/courses/renaissance-warfare-the-battle-of-pavia-1525-2025
https://www.henryviiithereign.co.uk/1525-battle-of-pavia.html
https://patrons.org.es/art-and-war-in-the-renaissance-the-battle-of-pavia-tapestries/
https://www.artsbma.org/collection/battle-of-pavia/
https://www.ancient-origins.net/history-important-events/battle-pavia-paving-political-roads-rival-rulers-blood-008304
https://canon.codart.nl/artwork/battle-of-pavia/
https://www.deremilitari.org/RESOURCES/SOURCES/pavia.htm
https://consensus.app/questions/battle-pavia-1525/
https://www.aspeninstitute.it/en/the-battle-of-pavia-and-the-future-of-european-defense-1525-2025-2/
Tarix : 8 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
