Paul Goodman (9 sentyabr 1911 – 2 avqust 1972) - 1960-cı illərin ictimai tənqid əsərləri ilə tanınan amerikalı yazıçı və ictimai ziyalı. Goodman ədəbiyyatın müxtəlif janrlarında və qeyri-bədii mövzularda, o cümlədən incəsənət, vətəndaş hüquqları, mərkəzsizləşmə, demokratiya, təhsil, media, siyasət, psixologiya, texnologiya, şəhər planlaşdırılması və müharibə ilə bağlı geniş əsərlər yazmışdır. Humanist və özünü məktub adamı kimi tanıdan Goodman, əsərlərində tez-tez fərdi vətəndaşın cəmiyyətdəki vəzifələri, muxtariyyəti həyata keçirmək, yaradıcılıq göstərmək və öz insan təbiətini reallaşdırmaq məsuliyyəti kimi ümumi mövzulara toxunurdu. Nyu-York şəhərində yəhudi ailəsində anadan olan Goodman, xala və bacısı tərəfindən böyüdülmüş və Nyu-York Şəhər Kollecində təhsil almışdır. Yazıçı olmaq istəyən Goodman, Çikaqo Universitetindən doktorluq dərəcəsini almazdan əvvəl şeirlər və bədii əsərlər yazıb nəşr etdirmişdi. Nyu-York şəhərinə qayıdaraq, jurnal yazıları və müəllimlik işləri ilə məşğul oldu, lakin açıq biseksuallığı və İkinci Dünya Müharibəsi zamanı hərbi xidmətə çağırışa qarşı müqaviməti səbəbilə bir neçə işini itirdi. Goodman anarxizmi kəşf etdi və libertarian jurnallar üçün yazılar yazdı. Onun radikalizmi psixoloji nəzəriyyədən qaynaqlanırdı. O, Vilhelm Rayxin radikal freydizminə əsaslanan Gestalt terapiyasının nəzəriyyəsini yazdı və 1950-ci illər boyu psixoanalitik sessiyalar keçirərək eyni zamanda çoxsaylı əsərlər yazmağa davam etdi. Həyatı Paul Goodman 9 sentyabr 1911-ci ildə Nyu-York şəhərində Avqusta və Barnett Goodmanın ailəsində anadan olub. Onun sefard yəhudi əcdadları Şərqi Avropa dalğasından bir əsr əvvəl Almaniyadan Nyu-Yorka köçmüşdülər. Onun babası Amerika Vətəndaş Müharibəsində vuruşmuşdu və ailə "nisbətən varlı" idi. Goodmanın iflas etmiş atası onun doğulmasından əvvəl ailəni tərk etdi və Pol onların dördüncü və son uşağı oldu. Onun böyük bacısı Alice (1902–1969) və qardaşı Persival (1904–1989) ilə birlikdə anası qadın geyimləri üzrə səyyar satıcı kimi çalışırdı, bu səbəbdən Goodman əsasən xala və bacısı tərəfindən Nyu-Yorkun Vaşinqton Heyt bölgəsində kiçik burjua dəyərləri ilə böyüdüldü. O, ibrani məktəbində və şəhərin dövlət məktəblərində təhsil aldı, burada əla nəticələr göstərdi və Manhettenlə güclü bir əlaqə hiss etdi. Goodman ədəbiyyat və dillərdə yaxşı nəticələr göstərdi və 1927-ci ildə Townsend Harris Hall Liseyini sinifinin birincisi olaraq bitirdi. Həmin il Nyu-York Şəhər Kollecinə daxil oldu, burada fəlsəfə ixtisası üzrə təhsil aldı, fəlsəfəçi Morris Rafael Kohenin təsiri altında qaldı və ömürlük dostlarını və intellektual sosial dairəsini tapdı. Goodman tələbə ikən Pyotr Kropotkinin əsərlərini oxuyaraq "icma anarxizmi" ilə özünü eyniləşdirdi və bu əlaqəni ömrü boyu saxladı. 1931-ci ildə Böyük Böhranın əvvəlində bakalavr dərəcəsini aldı. Təhsil Paul Goodmanın təhsil haqqında düşüncələri onun tərəqqi təhsilinə olan marağı və Berkli Azad Nitq Hərəkatı (Berkeley Free Speech Movement) ilə azad universitet hərəkatındakı təcrübələrindən qaynaqlanırdı. Goodman "insan təbiəti" anlayışını çoxşaxəli və yeni mədəniyyət, qurumlar və təkliflərlə aşkar edilən bir şey kimi təqdim edir. O, "insan təbiəti" üçün ümumi bir tərif vermir və hətta bəzi hərəkətlərin "insan təbiətinə zidd" olduğunu iddia edərkən belə ümumi bir tərifin lazımsız olduğunu irəli sürür. Goodman iddia edir ki, insanlar meyilləri olan heyvanlardır və "insan təbiəti" insan ilə onun uyğun hesab etdiyi mühit arasında formalaşır: bu, davamlı olaraq yenidən kəşf edilən "azad" cəmiyyət və insan qüdrətlərini axtaran bir mədəniyyətdir. Bu qeyri-məhdud inkişaf imkanı əlindən alındıqda, insan təbiəti zəncirlənir, mədəniyyət təmizlənir və təhsil, məktəbin fiziki qurumundan asılı olmayaraq, mümkünsüz olur. Şəxsi həyatı Paul Goodman özünü daha böyük ənənələrə bağlayırdı – bəziləri onu "Renessans adamı", "dünya vətəndaşı", "Maarifçilik dövrünün övladı" və "məktub adamı" kimi xarakterizə edirdi. Eyni zamanda, o, özünü amerikalı vətənpərvər hesab edirdi və "bizim gözəl libertarian, pluralist və populist təcrübəmizə" böyük məhəbbət bəsləyirdi. O, ölkənin milli xarakterinin "əyalət fəzilətləri" adlandırdığı dəyərləri – vəzifəsevərlik, qənaətcilik, düzgünlük, ehtiyatlılıq və özünə yetərlilik kimi keyfiyyətləri qiymətləndirirdi. Bundan əlavə, o, maraq, ehtiras və aşkar yaxşılıq üçün qaydaları pozmaq istəyini də yüksək qiymətləndirirdi. Yazılı əsərlər 1946 The May Pamphlet – İctimai və siyasi mövzulara dair esselər. 1947 Kafka's Prayer – Kafka və onun əsərlərinin təhlili. 1947 Communitas – Şəhər planlaşdırma və cəmiyyət haqqında. 1951 Gestalt Therapy – Gestalt terapiyasının nəzəri əsasları. 1951 Parents' Day – Roman. 1954 The Structure of Literature – Ədəbiyyatın strukturu haqqında təhlil. 1959 The Empire City – Roman. 1960 Growing Up Absurd – Gəncliyin problemləri və cəmiyyət tənqidi. 1962 Utopian Essays and Practical Proposals – Utopik ideyalar və praktik təkliflər. 1962 The Community of Scholars – Təhsil və akademik cəmiyyət haqqında. 1963 Making Do – İctimai və şəxsi həyat haqqında esselər. 1964 Compulsory Miseducation – Məcburi təhsil sisteminə tənqid. 1965 People or Personnel – Bürokratiya və insan münasibətləri haqqında. 1966 Five Years – Şeirlər toplusu. 1967 Like a Conquered Province – Siyasi və ictimai tənqid. 1970 New Reformation – Müasir cəmiyyət və islahatlar haqqında. 1971 Speaking and Language – Dil və ünsiyyət haqqında. 1972 Little Prayers and Finite Experience – Şeirlər və fəlsəfi düşüncələr. 1973 Collected Poems – Şeirlərin toplu nəşri.
https://www.poetryfoundation.org/poets/paul-goodman
https://www.nyrb.com/collections/paul-goodman
https://www.goodreads.com/author/show/2937.Paul_Goodman
https://godine.com/collections/author-goodman-paul
https://www.marxists.org/subject/anarchism/paul-goodman/index.html
https://theanarchistlibrary.org/category/author/paul-goodman
https://songofamerica.net/composer/goodman-paul/
Tarix : 8 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
