Parmentiera aculeata ağacı (sinonim Parmentiera edulis) - Ümumi adı ilə inək bamya, kuaxilote, quaxilote, huaçilote və ya pepino kat kimi tanınan, Bignoniaceae fəsiləsinə aid olan çiçəkli bir ağac növüdür. Bu bitki Meksika və Mərkəzi Amerikaya məxsusdur və əsasən yeməli meyvələri və təbabət xüsusiyyətləri ilə tanınır. Etimologiya Növün epiteti (aculeata) Latınca aculeatus sözündən gəlir və "tikan" mənasını verir. Bu, gənc budaqların qovşaqlarında olan tikanlara istinad edir. Parmentiera cinsi isə Fransa farmakoloqu və aqronomu Antoine-Augustin Parmentier-in şərəfinə adlandırılmışdır. Yayılması Parmentiera aculeata Mərkəzi Meksikadan Nikaraquaya qədər olan ərazilərə məxsusdur. Cənubi Mərkəzi Amerika, şimali Cənubi Amerika və Karib regionuna təqdim edilmişdir. Həmçinin ABŞ, Şərqi Afrika, Cənub-Şərqi Asiya və Avstraliyada yetişdirilir. Şimali Kvinslenddə invaziv növə çevrilmişdir. Bu bitki adətən quru və ya rütubətli kolluqlarda və düzənlik meşələrində, çox vaxt su mənbələri yaxınlığında, təxminən 1,200 metr (3,900 fut) yüksəklikdə bitir. Yaxşı drenajlı, günəşli və orta-yüksək yağıntılı əraziləri üstün tutur. USDA 10–12 zonları üçün uyğundur və şaxtaya davamlı deyil. Təsviri P. aculeata kiçik və ya orta ölçülü bir ağacdır, adətən 10 metr (33 fut) hündürlüyə qədər böyüyür. Həmişəyaşıl və ya yarpağını tökən bir bitkidir. Gövdəsi dikdir və adətən 30 santimetr (12 düym) diametrindədir. Qabığı açıq qəhvəyi və ya boz rəngdədir və bir qədər çatlıdır. Gənc budaqları yumru və tüksüz və ya bir qədər tüklüdür, qovşaqlarda hər yarpağın altında qalın bir tikan var. Yarpaqlar qarşı-qarşıya və ya yarı-qarşı-qarşıya düzülür, bəzən növbəli düzülüşlüdür və adətən 3 yarpaqcıqlıdır, bəzən 4 yarpaqcıqlı ola bilər. Yarpaq saplaqları 1.3–3.5 santimetr (0.51–1.38 düym) uzunluğundadır, dar qanadlıdır və üst tərəfdə güclü bir oluk var. Yarpaqcıqlar tam və ellipsvari-əks oval formadadır, kənarları iti və ya küt ola bilər, əsası isə pazvaridir. Terminal yarpaqcıqlar 1.5–6 santimetr (0.59–2.36 düym) uzunluğunda və 0.6–3 santimetr (0.24–1.18 düym) enindədir, yan yarpaqcıqlar isə 1.5–5 santimetr (0.59–1.97 düym) uzunluğunda və 0.6–2.5 santimetr (0.24–0.98 düym) enindədir. Yarpaqcıq saplaqları 1 santimetr (0.39 düym) qədər uzunluqda ola bilir. İstifadəsi P. aculeata öz yayılma sahəsində dekorativ, kölgə ağacı və canlı hasar kimi əkilir. Meyvələri yeməli olub, xam və ya bişmiş halda yeyilir, bəzən turşu kimi qurudulur və ya mürəbbə hazırlanır. Dadının şəkər qamışına bənzədiyi bildirilir. Həmçinin Cənubi Meksikada mal-qara yemi kimi istifadə olunur. Bitki ənənəvi təbabətdə geniş istifadə olunur. Meyvəsi soyuqdəymə, diabet, astma, baş ağrısı, ishal və öd daşlarının müalicəsində istifadə edilir, kökləri isə diuretik kimi işlədilir.
https://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Parmentiera+aculeata
https://www.inaturalist.org/taxa/209957-Parmentiera-aculeata
https://www.cabidigitallibrary.org/doi/full/10.1079/cabicompendium.86635881
https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/parmentiera_aculeata.htm
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-90-481-8661-7_67
https://www.gbif.org/species/7533857
https://en.wikipedia.org/wiki/Parmentiera_aculeata
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
