Pareidoliya - İnsanların təsadüfi vizual və ya səs nümunələrində tanış formalar, obyektlər və ya mənalar görməsi fenomeni. Məsələn, buludlarda heyvan və ya insan üzü görmək, qayaların və ya ağacların insan sifətinə bənzəməsi, tost üzərində İsa peyğəmbərin simasını fərq etmək və ya musiqidə tanış səslər eşitmək pareidoliya nümunələridir. Mahiyyəti Bu fenomen beynimizin tanış nümunələri tanımaq üçün meyilli olmasından qaynaqlanır. İnsan beyni xüsusilə üzləri tanımağa həssasdır, buna görə də müxtəlif obyektlərdə üz formasını daha asanlıqla görə bilərik. Pareidoliya bəzən dini, mistik və paranormal təcrübələrlə əlaqələndirilsə də, əslində bu, beyinin normal işləmə mexanizminin bir hissəsidir. Əsas xüsusiyyətləri - Vizual pareidoliya – Günəşə və ya Aya baxdıqda üz formaları görmək, evlərin divarlarında və ya ağac qabığında insan və ya heyvan sifətləri fərq etmək, qəhvə köpüyündə müəyyən fiqurlar aşkar etmək. - Auditor pareidoliya – Gerçəkdə olmayan səsləri və ya sözləri eşitmək. Məsələn, mahnıları tərsinə çevirib mənalı ifadələr tapmağa çalışmaq və ya təbii səslərdə (külək, su axını, radio interferensiyası) sözlər eşitmək. - Rəqəmsal və dini pareidoliya – İnsanlar bəzən dini simvol və ya fiqurları təsadüfi obyektlərdə görürlər. Pareidoliya təkcə insanlarda deyil, bəzi heyvanlarda da müşahidə edilir. Məsələn, bəzi araşdırmalar göstərir ki, meymunlar da tanış üzləri görməyə meyillidirlər. Bu fenomen bəzən sənət və yaradıcılıqda da istifadə edilir. Məsələn, Leonardo da Vinçinin pareidoliya fenomenindən ilham alaraq rəsmlərində gizli fiqurlar yaratdığı deyilir. Salvador Dalinin surrealist tabloları da pareidoliya ilə əlaqəli maraqlı nümunələrdir. Bu fenomenə gündəlik həyatda tez-tez rast gəlinir: -Buludlara baxarkən heyvan və ya insan sifətləri görmək - Divar kağızında, mərmər səthlərdə və ya ağac qabığında üzlər və ya fiqurlar fərq etmək - Ayın səthində insan sifəti ("Ay adamı") görmək - Qəhvə köpüyündə, yanmış tostda və ya meyvə-tərəvəzdə tanış fiqurlar tapmaq - Səslərdə və ya musiqidə tanış sözlər və ya melodiyalar eşitmək

İstinadlar

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-gravity-of-weight/202306/on-the-face-of-it-pareidolia

https://www.pnas.org/doi/10.1073/pnas.2401196121

https://www.nature.com/articles/s41598-024-60892-z

https://giving.jhu.edu/story/pareidolia-research/

https://www.artsandmindlab.org/pareidolia-research/

https://news.mit.edu/2024/ai-pareidolia-can-machines-spot-faces-in-inanimate-objects-0930

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0042698922000773

https://www.livescience.com/25448-pareidolia.html

https://www.nasa.gov/image-article/pareidolia-seeing-shapes-cosmos/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9103170/

https://www.merriam-webster.com/dictionary/pareidolia

https://humel.az/pareidolia

Tarix : 5 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.