Pardachirus marmoratus - Ümumi adları ilə finless sole (üzgəcsiz daban balığı), speckled sole (ləkəli daban balığı) və ya Red Sea Moses sole (Qırmızı Dəniz Musa daban balığı), Hind okeanının qərb hissəsinə məxsus olan düz balıq növü. Təsvir Yetkin finless sole balıqları bilateral simmetriyaya malikdir və yetişdikcə sol gözləri başın sağ tərəfinə köçür. Yüksək dərəcədə sıxışdırılmış bədəni gözlü tərəfdən qabarıq, kor tərəfdən isə düzdür. Yumru quyruq üzgəci nə dorsal, nə də kloaka üzgəcinə birləşmir. Rəngi dəyişkəndir, tez-tez ağ, açıq qəhvəyi və ya açıq boz rəngdə olur və başda, bədəndə və üzgəclərdə qeyri-müntəzəm tünd qəhvəyi halqa şəkilli işarələr və çoxlu tünd qəhvəyi ləkələr var. Yan xətt boyunca adətən sarı ləkələr olan iki qəhvəyi nöqtə var. Yayılma və yaşayış yeri Bu növ Qırmızı Dənizdən Şri-Lankaya qədər və Afrika'nın şərq sahillərində Durban'a qədər olan ərazidə yayılmışdır. Sahil sularında, qum və ya palçıq dibi olan yerlərdə, tez-tez mərcan rifləri yaxınlığında tapılır və əsasən bentik onurğasızlar ilə qidalanır. Zəhərli olmasına bəxmayaraq, insanlar tərəfindən yemək üçün ovlanır və təzə halda satılır. Bu balıqlar tez-tez gün ərzində qumda basdırılmış halda olur, yalnız gözləri və burun dəlikləri görünür. Toksiklik Finless sole balığı dorsal və kloaka üzgəclərinin əsasından süd kimi ixtiotoksin ifraz edir. Bu ifrazat pardaxin adlı lipofilik peptid ehtiva edir ki, bu da hüceyrə membranlarının ciddi şəkildə pozulmasına və hüceyrə sızmasına səbəb olur. Pardaxin ehtiva edən ifrazat, o cümlədən köpək balıqları kimi yırtıcılara qarşı müdafiə mexanizmi kimi istifadə olunur. Pardaxin yırtıcı balıqlar üçün təhriredicidir, xüsusilə həssas qəlsəmələrə təsir edir. Eugenie Clark bu növ üzərində ilk tədqiqatların çoxunu aparmışdır. Pardaxin biotexnologiya sahəsində böyük maraq doğurur. İlk maraq onun potensial köpək balığı qovucu tətbiqlərinə yönəlmişdir, daha yeni tədqiqatlar isə pardaxin və onun analoqlarının antimikrob və neyrotoksik potensialına yönəlmişdir. İfraz olunan toksinlərdən biri olan pardaxin-1, qeyri-adi köpək balığı qovucu və səthi aktiv xüsusiyyətlərə malikdir. Bu toksin membranlarda gərginlikdən asılı ion keçirici kanallar yaradır və yüksək qatılıqda hüceyrə membranlarının lizisinə səbəb olur. Bu toksinin digər ifraz olunan toksin olan pardaxin-2-dən 5–10 dəfə daha toksik, sitolitik və hüceyrə membranlarında porların yaranmasında daha aktiv olduğu sübut edilmişdir. Mimikriya edən osminoqlar bu balıqları təqlid edə bilirlər. Ekosistemdə rolu Finless sole balıqları dəniz ekosistemləri üçün vacibdir və yırtıcılar üçün təbii müdafiə mexanizmləri ilə maraq doğurur. Onlar həmçinin biotexnologiya və tibbi tədqiqatlar üçün potensial tətbiqlərə malikdir.
https://fishbase.mnhn.fr/summary/Pardachirus-marmoratus
https://fishbase.mnhn.fr/FieldGuide/FieldGuideSummary.php?GenusName=Pardachirus&SpeciesName=marmoratus&pda=1&sps=
https://www.inaturalist.org/taxa/417616-Pardachirus-marmoratus
https://www.gbif.org/species/2410167
https://www.inaturalist.org/taxa/417616-Pardachirus-marmoratus/browse_photos
https://www.researchgate.net/figure/a-The-Moses-sole-Pardachirus-marmoratus-was-first-demonstrated-by-Eugenie-Clark_fig2_263688098
https://link.springer.com/article/10.1007/BF00005447
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7213649/
https://animalia.bio/pardachirus-marmoratus#google_vignette
https://www.gbif.org/ru/species/2410167
https://stock.adobe.com/search/images?k=pardachirus%20marmoratus
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0041010176900970
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pardachirus_marmoratus.jpg
https://otagomuseum.nz/collections/search-the-collection/VT2859
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pardachirus_marmoratus.jpg
Tarix : 23 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
