Panteon abidəsi - (fransızca: [pɑ̃.te.ɔ̃] - Qədim yunan dilində πάνθειον (pántheion) "bütün tanrılar üçün [məbəd]"), Fransanın Paris şəhərinin 5-ci arondismanında yerləşən bir abidə. Latın Kvartalında (Quartier latin), Montagne Sainte-Geneviève təpəsinin üstündə, onun adını daşıyan Place du Panthéon meydanının mərkəzində yerləşir. Tikili 1758-1790-cı illər arasında Fransa kralı XV Lüdovikin əmri ilə Jak-Jermen Sufflo tərəfindən dizayn edilmişdir. Kral onu Parisin himayədar müqəddəsi olan Müqəddəs Jenovefanın şərəfinə həsr edilmiş bir kilsə kimi istifadə etmək niyyətində idi və onun qalıqları kilsədə saxlanılmalı idi. Nə Sufflo, nə də XV Lüdovik kilsənin tamamlandığını görə bilmədi. Tikinti başa çatdıqda Fransa İnqilabı başlamışdı, 1791-ci ildə Milli Məclis Müqəddəs Jenovefa Kilsəsini görkəmli fransız vətəndaşlarının qalıqları üçün bir mavzoleyə çevirmək qərarına gəldi, bu, 17-ci əsrdən bəri bu məqsədlə istifadə edilən Roma Panteonunu nümunə götürərək edildi. İlk panteonlaşdırılan şəxs Onore Qabriel Riketi, Mirabo qrafı oldu, baxmayaraq ki, onun qalıqları bir neçə il sonra binadan çıxarıldı. Panteon 19-cu əsrdə iki dəfə kilsə kimi bərpa edildi — baxmayaraq ki, Sufflonun qalıqları 1829-cu ildə onun içinə köçürüldü nəhayət, Fransa Üçüncü Respublikası 1881-ci ildə binanın yalnız mavzoley kimi istifadə edilməsini qərara aldı. Viktor Hüqonun qalıqlarının 1885-ci ildə kriptə yerləşdirilməsi 50 ildən çox müddətdə ilk dəfn idi. Tarix Yer və əvvəlki binalar Panteonun yeri Paris tarixində böyük əhəmiyyət daşıyırdı və bir sıra abidələr tərəfindən tutulmuşdu. Bu, Roma şəhəri Lutetianın forumunun yerləşdiyi Sol Sahildəki Lucotitius dağında idi. Bu, həmçinin 451-ci ildə Parisi təhdid edən hunlara qarşı müqavimətə rəhbərlik edən Müqəddəs Jenovefanın ilk dəfn yeri idi. 508-ci ildə Frank kralı I Klovis burada bir kilsə tikdi, burada o və həyat yoldaşı 511 və 545-ci illərdə dəfn edildi. Əvvəlcə Müqəddəs Pyotr və Pavelə həsr edilən kilsə, Parisin himayədar müqəddəsi olan Müqəddəs Jenovefaya həsr edildi. Bu, Orta əsrlərdə dini təhsil mərkəzi olan Müqəddəs Jenovefa Abbatlığının mərkəzində idi. Onun qalıqları kilsədə saxlanılırdı və şəhəri təhdid edən təhlükələr zamanı təntənəli yürüşlər üçün çıxarılırdı. Məbəddən kilsəyə və yenidən məbədə (1806–1830) Napoleon Bonapart 1801-ci ildə Birinci Konsul olduqda, Papa ilə Konkordat imzaladı və Panteon daxil olmaqla keçmiş kilsə əmlaklarını bərpa etməyi razılaşdırdı. Panteon Paris Müqəddəs Məryəm Kafedralının kanonlarının yurisdiksiyası altında idi. Napoleonun Austerlitz döyüşündə qələbəsi kimi mühüm hadisələrin qeyd edilməsi mərasimləri burada keçirilirdi. Lakin kilsənin kripti görkəmli fransızların dəfn yeri kimi rəsmi funksiyasını qorudu. Kriptə birbaşa giriş üçün şərq eyvanı vasitəsilə yeni bir giriş yaradıldı (1809–1811). Rəssam Antuan-Jan Qro kilsənin günbəzinin daxilini bəzəmək üçün tapşırıq aldı. Bu, kilsənin dünyəvi və dini aspektlərini birləşdirdi; bu, Müqəddəs Jenovefanın ucalmasını, I Klovis və Şarlmaqndan Napoleon və İmperatriça Jozefinə qədər Fransa'nın böyük liderlərinin iştirakı ilə mələklər tərəfindən cənnətə aparılmasını təsvir edirdi. Napoleonun hakimiyyəti dövründə kriptdə qırx bir görkəmli fransızın qalıqları yerləşdirildi. Onlar əsasən hərbi zabitlər, senatorlar və İmperiyanın digər yüksək məmurları idi, həmçinin səyyah Lui-Antuan de Buqanvil və Napoleonun rəsmi rəssamı Jak-Lui Davidin müəllimi olan rəssam Jozef-Mari Vien də daxil idi. Memarlıq və incəsənət Günbəz Günbəzin son planı 1777-ci ildə qəbul edildi və 1790-cı ildə tamamlandı. Bu, Roma'dakı Müqəddəs Pyotr Bazilikası və London'dakı Müqəddəs Pavel Kafedralının günbəzləri ilə rəqabət aparmaq üçün dizayn edilmişdi. Paris'dəki Les Invalides'in taxta çərçivəli günbəzindən fərqli olaraq, bu günbəz tamamilə daşdan tikilmişdir. Əslində bu, üç günbəzdən ibarətdir, biri digərinin içindədir və aşağıdan görünən rəngli tavan ikinci günbəzdə yerləşir. Günbəz 83.0 metr (272 fut) hündürlüyündədir, dünyanın ən hündür günbəzi olan Müqəddəs Pyotr Bazilikası isə 136.57 metr (448.1 fut) hündürlüyündədir.
https://www.britannica.com/topic/Pantheon-building-Rome-Italy
https://www.pantheonroma.com/pantheon-history/
https://theromanguy.com/italy-travel-blog/rome/pantheon/astounding-facts-about-the-pantheon/
https://www.paris-pantheon.fr/en/discover/history-of-the-pantheon
https://www.history.com/topics/ancient-rome/pantheon
https://parispass.com/en/things-to-do/history-facts-about-the-pantheon
https://en.wikipedia.org/wiki/Panth%C3%A9on
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
