Oleg Georgiyeviç Gazenko (1918–2007) - Sovet və rus biologu, fizioloqu və kosmik tədqiqatçısı idi. O, kosmik biologiya və tibb sahəsində aparıcı alimlərdən biri olmuş, xüsusilə heyvanların kosmosa göndərilməsi və insan kosmik uçuşlarına hazırlıq sahəsində mühüm işlər görmüşdür. Gazenko, məşhur Layka adlı itin Sputnik 2 missiyasında iştirakına rəhbərlik edən alimlərdən biri idi və sonradan heyvanlar üzərində aparılan eksperimentlərə daha etik yanaşmağın vacibliyini vurğulamışdır. Erkən həyatı və təhsili Oleg Gazenko 1918-ci ildə Rusiya İmperiyasında anadan olmuşdur. O, 1941-ci ildə Bakıda yerləşən Hərbi-Tibb Akademiyasını bitirmiş və İkinci Dünya Müharibəsi zamanı hərbi həkim kimi xidmət etmişdir. Müharibədən sonra onun elmi maraqları aerokosmik tibb və biologiyaya yönəlmişdir. Elmi fəaliyyəti və kosmik tədqiqatlar Gazenko, Sovet İttifaqında kosmik biologiya və tibb sahəsinin inkişafında əsas fiqurlardan biri idi. O, 1950-ci illərdə heyvanların kosmosa göndərilməsi üzrə proqramlarda fəal iştirak etmiş və kosmik uçuşların canlı orqanizmlər üzərində təsirini öyrənən eksperimentlər aparmışdır. 1957-ci ildə Sputnik 2 peyki ilə kosmosa göndərilən Layka iti üzərində aparılan təcrübə, onun rəhbərliyi altında həyata keçirilmişdir. Layka kosmosa çıxan ilk canlı oldu, lakin texniki məhdudiyyətlər səbəbindən sağ qayıda bilmədi. Sonradan Gazenko bu eksperimentə görə peşmançılıq hissi keçirdiyini və heyvanlar üzərində sınaqların daha etik formada aparılmalı olduğunu bildirmişdir. 1960-cı illərdə Belka və Strelka adlı iki itin uğurlu kosmik uçuşu və sağ qayıtması, eləcə də digər heyvanlar üzərində aparılan eksperimentlər, insan kosmik uçuşlarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün mühüm məlumatlar qazandırdı. Gazenko kosmosda insan sağlamlığının qorunması və adaptasiyası məsələləri üzərində işləyərək, ağırlıqsızlıq şəraitinin fizioloji təsirlərini araşdırmış və kosmonavtların tibbi hazırlıq proqramlarını inkişaf etdirmişdir. Sonrakı illəri və irsi Oleg Gazenko 1980-ci illərdə kosmik tədqiqatlar üzrə aparıcı mütəxəssislərdən biri olaraq qalırdı. O, elmi tədqiqatlarını davam etdirərək, kosmosun insan sağlamlığına təsiri mövzusunda bir çox əsərlər nəşr etdirmişdir. Onun elmi irsi kosmik tibb sahəsində mühüm rol oynayır və hazırda da istifadə olunur. O, 2007-ci ildə vəfat etmişdir, lakin onun kosmik tədqiqatlara verdiyi töhfələr insanlıq üçün böyük əhəmiyyət daşıyır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Oleg_Gazenko
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2244784/
https://www.imdb.com/name/nm12504686/
https://miepvonsydow.wordpress.com/tag/oleg-gazenko/
https://www.goodreads.com/author/quotes/3011387.Oleg_G_Gazenko
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2265361/
http://www.collectspace.com/ubb/Forum38/HTML/002034.html
Tarix : 3 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
