Norbert Elias (1897-1990) - Alman sosioloq və sosial nəzəriyyəçi. O, ən çox "Uyumlu Toplum: Sivilizasiyanın Prosesləri" ("The Civilizing Process") adlı əsəri ilə tanınır. Elias, sosial inkişaf və mədəniyyətin zamanla necə dəyişdiyini və insanların davranışlarını necə formalaşdırdığını araşdırmışdır. O, həmçinin sosial güc və dövlətin rolunu, insan davranışlarını necə strukturlaşdırdığını və tarixi inkişafın uzunmüddətli təsirlərini izah etmişdir. Eliasin əsas fikirləri və nəzəriyyələri "Sivilizasiyanın Prosesləri" (The Civilizing Process) Elias'in ən məşhur əsəri "The Civilizing Process"də, o, cəmiyyətlərin tarix boyu necə inkişaf etdiyini və xüsusilə Avropa mədəniyyətindəki sivilizasiyanın necə formalaşdığını izah etmişdir. Eliasa görə, sivilizasiyanın inkişafı yalnız iqtisadi və texnoloji tərəqqiyə deyil, həm də sosial davranış normlarının dəyişməsinə bağlıdır. O, fərdi və kollektiv davranışların daha çox tərbiyə və özünə nəzarət tələb etdiyini göstərmişdir. "Sivilizasiyanın prosesləri" olaraq təsvir etdiyi bu proses, Avropadakı aristokratik cəmiyyətlərdən bərabərlik və daha mürəkkəb sosial strukturların formalaşmasına qədər davam edən geniş bir sosial dəyişikliklər silsiləsini əhatə edir. Uyum və mədəniyyətin inkişafı Elias'in digər bir mühüm nəzəriyyəsi, insan davranışlarının təkcə daxili təbii meyllərə deyil, həm də sosial şərtlərə, xüsusən də mədəniyyətin tələblərinə uyğun olaraq formalaşmasıdır. Onun fikrincə, cəmiyyətin üzvləri arasında qarşılıqlı əlaqə və uyğunlaşma, sivilizasiya prosesinin vacib hissəsidir. O, "uyum" (civilizing) prosesini insan həyatının müxtəlif sahələrində daha çox özünü nəzarət, daha incə davranışlar və yeni sosial qaydalara uyğunlaşmaq kimi göstərmişdir. "Sosial davranışın normallaşması" Elias, insanların sosial davranışlarının zamanla necə "normallaşdığını" və mədəniyyətin bu normallığı necə dayandırdığını təhlil etmişdir. O, xüsusilə fərdi davranışları daha çox kollektiv və sosial tələblərə uyğunlaşdırmağı vurğulamışdır. Məsələn, Avropadakı feodal cəmiyyətlərin təsiri altında insanlar daha sərt və qaydalara riayət edən davranışlara keçmiş, bu isə sivilizasiyanın inkişafına təsir etmişdir. Eliasin sosial təsiri Norbert Eliasin tədqiqatları və nəzəriyyələri, sosial və mədəniyyət araşdırmalarında mühüm təsir yaratmışdır. Onun əsərləri, xüsusilə cəmiyyətin inkişafı və güc strukturlarına dair müasir anlayışların formalaşmasında böyük rol oynamışdır. O, həmçinin, sosial tarixə və xüsusən də Avropa tarixinin inkişafına dair dərin və çoxşaxəli bir nəzəriyyə təqdim etmişdir. Eliasin fikirləri, yalnız sosiologiya sahəsində deyil, həm də psixologiya, tarix və mədəniyyət tədqiqatlarında böyük bir təsir yaratmışdır. Onun sivilizasiyanın inkişafına dair yanaşması, eləcə də cəmiyyətin və sosial strukturların zamanla necə dəyişdiyini izah edən nəzəriyyələri, sosial elmlərin inkişafında dərin izlər buraxmışdır. Təsiri və mirası Norbert Elias, sosial elmlər sahəsindəki ən dəyərli fiqurlardan biri olaraq qalır. Onun nəzəriyyələri, insanların sosial həyatını anlamağa çalışan hər kəs üçün vacib bir qaynaq və ilham mənbəyi olmuşdur. O, cəmiyyətin tarixindəki "sivilizasiya" anlayışına dair yeni perspektivlər təqdim edərək, modern sosial nəzəriyyənin və sosial tarixin inkişafına böyük bir töhfə vermişdir. Elias'in mirası, onun sivilizasiya, mədəniyyət və güc anlayışlarının dərin təhlilinə əsaslanaraq hələ də sosial elmlərdə əhəmiyyətli bir yer tutmaqdadır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Norbert_Elias
https://centrenorbertelias.cnrs.fr/language/en/home-en/about-norbert-elias/
https://www.britannica.com/biography/Norbert-Elias
https://norbert-elias.com/
https://www.amazon.com/stores/Norbert-Elias/author/B001IQXA5M?ref=ap_rdr&isDramIntegrated=true&shoppingPortalEnabled=true
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-1-349-26616-6_11
https://shs.cairn.info/publications-de-norbert-elias--75887?lang=en
Tarix : 22 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
