Nikolay Gennadiyeviç Basov (1922–2001) - Sovet fiziki və mühəndisi, lazer texnologiyalarının və kvant elektronikasının əsas inkişaf etdiricilərindən biri kimi tanınır. O, kvastrikulyasiya, lazerlər, kvant optikası və kvant elektro dinamikası sahəsində apardığı tədqiqatlarla fizika dünyasında mühüm izlər buraxmışdır. Basovun sovet dövründəki tədqiqatları, müasir optika və lazer texnologiyalarının təməlini təşkil edir. Erkən həyat və təhsil Nikolay Basov 1922-ci ildə Sovet Rusiyasının Sibir bölgəsində, Xakasiya Respublikasının Sayanqor şəhərində anadan olmuşdur. O, Moskva Dövlət Universitetində təhsil almış və burada fizika sahəsindəki işlərə başlamışdır. Böyük Vətən Müharibəsi dövründə Basov döyüşlərə qatılmayaraq, elmi tədqiqatlarına davam edirdi. Elmi töhfələri Lazer texnologiyası və kvant elektronika Basovun ən mühüm elmi nailiyyəti lazerin (işıq amplifikasiyası) inkişafıdır. O, Aleksandr Proxorov və Charles Townes ilə birgə maser (mikrodalğa lazeri) və lazerin nəzəri əsaslarını işləyərək kütləvi tətbiqlərə və yeni texnologiyaların yaranmasına zəmin yaratmışdır.Basov və Proxorov 1964-cü ildə lazerlər və maserlər barədə apardıqları tədqiqatlara görə Nobel Fizika Mükafatını almışdır. Lazerlər, kvant elektro dinamikası və optik texnologiyaların inkişafı sahəsindəki işləri müasir kommunikasiya, tibbi müalicə və elmi təcrübələrdə geniş istifadə olunmağa başlamışdır. Kvastrikulyasiya və kvant optika Kvastrikulyasiya fenomeni, yəni foton və elektronların qarşılıqlı təsirinin öyrənilməsi Basovun kvant optika sahəsindəki mühüm nailiyyətlərindən biridir. O, kvastrikulyasiya və qeyri-sabit kvant sistemlərinin nəzəri tədqiqatlarını həyata keçirmişdir, bunlar gələcəkdə kvant hesablama və yüksək dəqiqlikli ölçmə texnologiyalarının inkişafına səbəb olmuşdur. Sovet lazer texnologiyaları və sənaye tətbiqləri Basovun rəhbərliyi altında Sovet İttifaqında ilk lazerlər və onların sənaye tətbiqləri hazırlanmışdır. Onun işləri lazerin sənayede, həkimlikdə, məlumat ötürülməsi və digər sahələrdə geniş yayılmasına səbəb olmuşdur. Elmi institutlar və fəaliyyəti Basov, Moskva Dövlət Universitetində və Sovet Elmlər Akademiyasının Fizika İnstitutunda uzun illər fəaliyyət göstərmişdir. O, həmçinin Sovet İttifaqında lazer texnologiyalarının inkişafına rəhbərlik etmiş və bu sahədə çoxsaylı tədqiqatlar aparmışdır. Gənc alimlərin yetişdirilməsinə böyük diqqət yetirmiş və yeni texnologiyaların inkişafına ilham vermişdir. Son illəri və elmi irsi 2001-ci ildə vəfat etmişdir, lakin Basovun elmi irsi bu gün də lazer texnologiyaları və kvant elektronikasının inkişafında mühüm rol oynayır.Onun əsərləri və tədqiqatları lazerlərdən tibbdə, sənayedə, rabitə sistemlərində, elmi araşdırmalarda və müasir texnologiyalar sahəsində geniş istifadə edilir. Basovun adı bu gün də kvant fizikasının və optik texnologiyaların inkişafında böyük bir işarə olaraq qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Nikolay_Basov
https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1964/basov/biographical/
https://www.britannica.com/biography/Nikolay-Basov
https://history.aip.org/phn/11706008.html
https://www.wikidata.org/wiki/Q83557
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22212977/
https://pantheon.world/profile/person/Nikolay_Basov
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
