Nikolai Trubetzkoy (1890–1938) — Rus dilçisi, filoloq və strukturalist dilçilik məktəbinin əsas qurucularından biridir. O, xüsusilə fonologiya, dilin strukturu və dilin funksiyalarına dair apardığı dərin tədqiqatlarla tanınır. Trubetzkoy, dilçilikdəki ən mühüm nəzəriyyələrdən birinin, "fonoloji məktəb" nəzəriyyəsinin əsasını qoymuş və bu sahəyə böyük töhfələr vermişdir. Onun işləri bu gün də dilçilikdəki bir çox sahələrdə təsirli olmuşdur. Həyatı və təhsili Nikolai Trubetzkoy, 1890-cı ildə Sankt-Peterburqda anadan olmuşdur. O, ailəsinin vətəni olan Rusiyada ən yaxşı təhsil almış və çoxsaylı Avropa universitetlərində təhsilini davam etdirmişdir. Trubetzkoy, əvvəlcə filologiya üzrə təhsil almış, sonra isə Şərq dilləri üzrə ixtisaslaşmışdır. Tədqiqat sahələri əsasən rus, Avropa və Şərq dilləri, həmçinin dilin struktur və funksional aspektlərinə dair olub. Trubetzkoy, dilçilik sahəsindəki çalışmalarına universitetdə başlamış və zamanla Avropada tanınmış bir dilçi kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir. O, xüsusilə Vyana Dilçilik Məktəbi ilə əlaqəli olmuş, burada müxtəlif dilçilik nəzəriyyələri üzərində işləyərək öz elmi fikir və nəzəriyyələrini inkişaf etdirmişdir. Elmi fəaliyyəti və tədqiqatları Nikolai Trubetzkoyun ən böyük töhfələrindən biri fonologiya sahəsindəki tədqiqatlarıdır. Onun ən məşhur əsəri "Fonologiya və dilin strukturu" (1939) adlı kitabıdır. Bu əsərdə, o, fonemlərin və onların dil strukturlarındakı rolunun nəzəriyyəsini inkişaf etdirib. Trubetzkoy fonologiyanı dilin əsas quruluşunu araşdıran bir sahə olaraq təqdim etmişdir və fonemlərin dilin mənasını necə formalaşdırdığını təhlil etmişdir. O, bu anlayışı daha da inkişaf etdirərək, dilin yalnız leksik mənasını deyil, həm də strukturunu anlamağa çalışan yeni yanaşmalar irəli sürmüşdür. Trubetzkoy, dilin fonoloji strukturlarını analiz edərkən, dilin elementlərinin qarşılıqlı əlaqəsini və bu əlaqələrin məntiqi quruluşunu vurğulamışdır. O, fonemlərin sistematikliyini və fərqli dillərdə bu fonemlərin necə dəyişdiyini izah etmişdir. Trubetzkoy, dilin strukturu və fonologiyasına dair apardığı araşdırmalarla, strukturalizm məktəbinin inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Bundan başqa, Trubetzkoy dil fərqləri və dil dəyişikliklərinin sosial və mədəni aspektlərini də araşdırmışdır. Onun fəlsəfi yanaşması dilin yalnız quruluşunu deyil, həm də mədəniyyət və cəmiyyətlə olan qarşılıqlı əlaqəsini dərinləşdirərək, dilin əhəmiyyətini genişləndirmişdir. Əsas əsərləri Nikolai Trubetzkoy, müxtəlif dilçilik sahələrində yazdığı bir sıra mühüm əsərlərlə tanınır. Onun ən məşhur əsərlərindən bəziləri bunlardır: "Fonologiya və Dilin Strukturu" (1939) — Bu əsər, dilin fonologiyasını və fonemlərin dil strukturlarındakı rolunu təhlil edən ən mühüm işlərdən biridir. "Rus dilinin fonologiyası" (1928) — Trubetzkoy burada rus dilinin fonoloji xüsusiyyətlərini təhlil edir və bu dilin struktural dəyişikliklərini göstərir. "Dilçilik və Dil Fəlsəfəsi" — Bu əsərdə, Trubetzkoy dilin mənasını və funksiyasını, həmçinin dilin sosial və mədəni rolunu araşdırır. Təsiri və mirası Trubetzkoy, dilçilikdəki strukturalist yanaşmaların əsasını qoymuşdur. Onun fonologiya və dilin strukturu ilə bağlı nəzəriyyələri dilçiliyin inkişafında mühüm mərhələ olmuşdur. Trubetzkoyun təklif etdiyi dilin fonematik sistemlərinin təhlili, sonrakı dilçilik cərəyanları və məktəbləri tərəfindən geniş şəkildə qəbul edilmişdir. O, həmçinin, Vyana Dilçilik Məktəbi və Praga Dilçilik Məktəbi kimi məktəblərin inkişafında mühüm rol oynamışdır. Trubetzkoyun fonologiya və dil strukturu ilə bağlı nəzəriyyələri, xüsusən 20-ci əsrdə şərq və qərb dilləri arasındakı əlaqələri öyrənən tədqiqatçılar üçün vacib bir mənbə olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Nikolai_Trubetzkoy
https://www.britannica.com/biography/Nikolay-Sergeyevich-Trubetskoy
https://www.goodreads.com/author/show/5694393.Nikolai_S_Trubetzkoy
https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Nikolai_Trubetzkoy
https://www.amazon.com/Books-Nikolai-Trubetzkoy/s?rh=n%3A283155%2Cp_27%3ANikolai%2BTrubetzkoy
https://www.oxfordbibliographies.com/abstract/document/obo-9780199772810/obo-9780199772810-0179.xml
https://blog.oup.com/2017/09/nikolai-trubetzkoy-history/
Tarix : 4 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
