Ngoni, Qərbi Afrika musiqisinin ən qədim və ənənəvi alətlərindən biri. Uzun bir tarixə və zəngin bir mədəniyyətə malik olan ngoni, xüsusilə Mali, Gana, Burkina Faso və Senegal kimi ölkələrdə geniş yayılmışdır. Bu alət, özünü göstərən musiqisi və unikal quruluşu ilə Afrika musiqisinin ən əsas alətlərindən biri hesab olunur. Bu yazıda ngoni'nin tarixçəsi, quruluşu, istifadə sahələri və mədəniyyətlərdəki rolu haqqında daha ətraflı məlumat verəcəyik. Tarixi və mənşəyi Ngoni, ən qədim Afrika musiqi alətlərindən biri olaraq, əsasən Griot (şifahi tarixçilər və musiqiçilər) tərəfindən istifadə olunurdu. Griotlar, tarixləri, əfsanələri və ənənələri musiqi ilə nəsildən-nəslə ötürən musiqiçilərdir. Ngoni, xüsusilə Qərbi Afrikada, xüsusən də Mali, Burkina Faso, Gana və Guinea kimi ölkələrdə inkişaf etmişdir. Ngoni'nin mənşəyi, uzun bir tarixə dayanır və bu alət, ümumiyyətlə, Mali Krallığı kimi qədim imperiyalarla əlaqələndirilir. Bəzi əfsanələrə görə, ngoni, Mali Krallığının məşhur Griotlarından biri tərəfindən yaradılmışdır və zamanla Qərbi Afrika musiqisinin əsas alətlərindən biri halına gəlmişdir. Ngoni, həmçinin, müxtəlif Afrikalı xalqların mədəniyyətində çox mühüm bir yer tutur. Onun zəngin və harmonik səsi, cəmiyyətin tarixini, ənənələrini və həyat tərzini əks etdirən bir vasitə kimi istifadə olunur. Quruluşu Ngoni, sadə və təbii materiallardan hazırlanmış bir simli musiqi alətidir. Quruluşu, adətən bir ağac qolu və ya balqabaqdan ibarətdir, üstündə isə çox vaxt heyvan dərisi və ya taxtadan hazırlanmış rezonans lövhəsi yerləşir. Alətin gövdəsi, onun səsini gücləndirən və tərtib edən əsas hissədir. Ngoni'nin üzərində adətən 3-7 sim olur və bu simlər gəmiricilərin, qılıncların və ya digər simli alətlərin simlərindən hazırlanır. Ənənəvi ngonilərdə, alətin hər bir simi, bir-birindən fərqli tonları və melodiyaları ifa etməyə imkan verən gərginliklə tənzimlənir. Ngoni çalarkən, çalan şəxs simləri həm barmaqları ilə çəkir, həm də müxtəlif alətlərdən istifadə edərək harmonik tonlar yaradır. İstifadəsi və mədəniyyəti Ngoni, əsasən ritmik və melodik funksiyaları yerinə yetirən bir alət olaraq istifadə edilir. Musiqiçilər, ngoni'nin üzərində müxtəlif melodiya və ritmləri çalarak, həm solo ifa edir, həm də digər musiqi alətləri ilə birlikdə çalırlar. Ngoni'nin zəngin və harmonik tonları, onu həm solo çalınan, həm də qrup musiqisində istifadə edilən bir alət halına gətirir. Ngoni, xüsusilə Griotlar tərəfindən istifadə olunduğu üçün, çox vaxt tarixi və mədəni hekayətlərin anlatıldığı anlarda musiqinin bir hissəsi olaraq çalınır. Griotlar, ngoni ilə birlikdə xalqın tarixini və ənənələrini musiqi ilə tərənnüm edirlər. Bu, həm də bir növ şifahi tarix formasıdır, çünki musiqi, tarix və ənənələrin birləşdiyi bir vasitədir. Müasir dövrdə ngoni Müasir dövrdə ngoni, Qərbi Afrika musiqisinin ən tanınmış və ən əhəmiyyətli alətlərindən biri olaraq qlobal səhnəyə çıxmışdır. Ngoni, Qərbi Afrikanın ənənəvi musiqisinin qlobal musiqi səhnəsində tanıdılması ilə əlaqəli bir çox müasir layihələrdə və konsertlərdə istifadə edilir. Həmçinin, bir çox müasir musiqiçi, ngoni'nin səsini müxtəlif müasir musiqi janrlarında istifadə edir. Bu alət, dünya musiqisi, fusion, blues və jazz kimi janrlarda istifadə olunaraq, Afrikadan kənarda da məşhurlaşmışdır. Ngoninin zəngin melodik və ritmik xüsusiyyətləri, həm Afrika musiqisinin ənənəvi tərzlərini qoruyub saxlamaq, həm də yeni musiqi üslublarını inkişaf etdirmək üçün mükəmməl bir vasitədir. Müasir dövrdə ngoni, həm solo çalınan alət, həm də böyük musiqi ansambllarının tərkibində istifadə edilən bir musiqi alətidir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ngoni_(instrument)
https://www.ngoni.org/
https://www.darbukaplanet.com/collections/ngoni-african-string-instrument?srsltid=AfmBOorSepK_j0dVqYv253p787taV8ajZCob0NLeXm_O_htrrmODN3JA
https://www.spurlock.illinois.edu/blog/p/featured-object-west/110
https://jahanaralauramangus.wordpress.com/ngonis/
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/502610
https://www.kaypacha.com.ar/en/instruments/ngoni.htm
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
