Navarino döyüşü - Yunanistanın müstəqillik mübarizəsinin ən dramatik və taleyüklü anlarından biri olaraq tarixə düşüb. Bu döyüş, 1827-ci il oktyabrın 20-də, Yunan müstəqillik müharibəsinin ortasında, Navarino körfəzində baş vermişdir. Döyüş, həm də Avropanın münaqişəyə müdaxiləsini və Yunanların Osmanlı İmperiyasına qarşı apardıqları mübarizəyə beynəlxalq dəstəyi göstərir. Kontekst və səbəblər Yunanistan, 1821-ci ildən Osmanlı İmperiyasına qarşı müstəqillik müharibəsi aparırdı. Müharibənin ilk illərində Yunanlar yerli olaraq döyüşür, lakin Osmanlı İmperiyası və Mısır hərəkatları çox güclü idi. Bu dövr ərzində, Yunan müstəqilliyinə beynəlxalq dəstək artmağa başladı. Britaniya, Fransa və Rusiya, həm iqtisadi maraqlar, həm də dini və mədəni əlaqələrdən dolayı Yunanların müstəqilliyini dəstəkləyirdilər. Beynəlxalq müdaxilə, Yunanlara yardım etmək və Osmanlı İmperiyasını təzyiq altında saxlamaq məqsədini güdürdü. 1827-ci ilin əvvəlində, Yunanların mübarizəsi daha da çətinləşmiş və Avropa dövlətləri bu münaqişəyə müdaxilə etməyə qərar vermişdilər. Döyüş öncəsi hazırlıqlar Navarino döyüşü, Yunanların müstəqillik mübarizəsinə qarşı müdaxilə edən Avropa qüvvələrinin donanmasının iştirak etdiyi ən mühüm hərbi qarşıdurma oldu. Bu donanma Britaniya, Fransa və Rusiya tərəfindən təşkil olunmuşdu. Yunanların hələ də təcrübəsiz bir donanması olsa da, bu döyüşdə onlara kömək edən Avropa dövlətləri, Osmanlı İmperiyasının Mısır hökumətinə rəhbərlik edən paşa İbrahim Pəşanın qüvvələrinə qarşı mübarizə aparırdı. İbrahim Paşa, Yunan üsyançılarının nəzarət etdiyi bölgələri nəzarət altında saxlamaq üçün çox sayda müasir donanma və təcrübəli əsgərlərdən ibarət bir ordu toplamışdı. Bu, Avropa dövlətləri üçün bir təhlükə olaraq qəbul edildi. Beləliklə, Britaniya, Fransa və Rusiya, Yunanların müdafiəsinə qalxmağa qərar verdilər. Döyüşün gedişatı Döyüş, Navarino körfəzində, Yunanistanın Peloponnes yarımadasının cənubunda baş verdi. Böyük bir donanma, Avropa dövlətləri tərəfindən təşkil olunmuşdu. Bu donanma, Britaniya, Fransa və Rusiya bayraqları altında, ümumilikdə 27 döyüş gəmisi ilə Osmanlı və Mısır donanmasına qarşı hərəkət etdi. Osmanlı və Mısır donanması isə təxminən 80 gəmidən ibarət idi. Döyüş başlamadan əvvəl, Avropa gücləri ilə Osmanlı və Mısır arasında qarşıdurmalar davam edirdi. Döyüşdən əvvəl Avropa gücləri, Osmanlı ilə diplomatik danışıqlara başlamış, lakin hər iki tərəf arasında gərginlik davam edirdi. Nəhayət, Avropa gücləri Navarino körfəzindəki Osmanlı və Mısır donanmasına qarşı açıq hərbi əməliyyat başlatmağa qərar verdilər. Nəticə Navarino döyüşü, Avropa donanmasının zəfəri ilə nəticələndi. 20 oktyabr 1827-də baş vermiş döyüşdə, Osmanlı və Mısır donanması məhv edildi. Avropa donanmasının təxminən 2000 nəfərlik itkiləri oldu, lakin Osmanlı və Mısır donanmasının 5000-dən çox hərbçisi həlak oldu, çox sayda gəmi batdı və ya zədələndi. Bu, Yunanların müstəqillik mübarizəsinə böyük bir zəfər qazandırdı. Bu döyüşün nəticələri Yunan müstəqilliyinin təmin edilməsi üçün çox vacib idi. Navarino döyüşü, Avropa dövlətlərinin Yunan müstəqilliyinə verdikləri dəstəyi konkretləşdirdi və Yunanların Osmanlıya qarşı döyüşdə ciddi üstünlük qazandığı bir dövrün başlanğıcı oldu. Bundan sonra, 1830-cu ildə Yunanıstan müstəqil bir dövlət olaraq tanındı və Yunanların müstəqillik mübarizəsi qələbə ilə nəticələndi. Strateji və siyasi təsirlər Navarino döyüşü həm də siyasi baxımdan böyük təsirlər yaratdı. Bu döyüş, Avropa dövlətlərinin Osmanlı İmperiyasına qarşı daha sərt bir yanaşma göstərməyə başlamasına səbəb oldu. Ayrıca, Avropanın böyük dövlətləri arasında Osmanlı İmperiyasının zəifləməsi və qlobal güc balansı haqqında yeni fikir ayrılıqları yarandı. Navarino döyüşü həm də Yunanların Avropa ilə daha sıx əlaqələr qurmasına imkan verdi və Yunanıstanın müstəqilliyini əldə etməsinə yol açdı. Bununla yanaşı, Navarino döyüşü Osmanlı İmperiyasının dəniz qüvvələrinin son illərini işarələyən mühüm bir hadisə oldu. İbrahim Paşanın rəhbərlik etdiyi Osmanlı və Misir donanması, bu döyüşdən sonra artıq yunan müstəqillik mübarizəsi qarşısında dayana bilməzdi. Navarino döyüşü, yunan müstəqillik müharibəsinin qələbə ilə nəticələnməsinin əsas amillərindən biri oldu. Bu döyüş həm Yunan xalqı, həm də beynəlxalq siyasi vəziyyət üçün çox önəmli idi. Avropa güclərinin Yunanıstanın müstəqilliyinə verdikləri dəstək, Yunan xalqının mübarizəsinin qələbəsi ilə nəticələndi və tarixə mühüm bir dönüm nöqtəsi olaraq keçdi.
https://www.rmg.co.uk/collections/objects/rmgc-object-12114
https://www.prlib.ru/en/history/619647
https://www.historyhit.com/day-battle-navarino/
https://army.gr/en/events/the-battle-of-navarino/
https://www.costanavarino.com/stories/navarinia-celebrating-the-anniversary-of-the-battle-of-navarino/
https://hellenicnavy.gr/en/historical-paintings/naval-battle-of-navarino-october-20-1827/
https://www.usni.org/magazines/proceedings/1959/january/naval-battle-navarino-1827
https://www.britannica.com/event/Battle-of-Navarino
Tarix : 8 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
