Nanjing döyüşü (1864) - Taiping üsyanının (1850–1864) son və həlledici döyüşü idi. Bu üsyan, Hong Xiuquan adlı bir kəndli lider tərəfindən başladılmış və Qinq sülaləsinə qarşı böyük bir xalq hərəkatına çevrilmişdi. Hong Xiuquan özünü Tanrının oğlu və İsa Məsihin kiçik qardaşı elan edərək Taiping Cənnət Krallığını qurmuşdu. Taiping hərəkatı ilk illərdə çox uğurlu olmuşdu. 1853-cü ildə üsyançılar Nanjing şəhərini ələ keçirib onu paytaxt elan etdilər və Tianjing (Səmavi Paytaxt) adlandırdılar. Sonrakı illərdə Taiping ordusu Çinin cənubunda geniş əraziləri ələ keçirsə də, onların strateji səhvləri və Qinq sülaləsinin getdikcə güclənən əks-hücumları üsyanın zəifləməsinə səbəb oldu. Nanjing döyüşü və şəhərin süqutu 1864-cü ilin iyulunda, Qinq sülaləsinin əsas komandiri Zeng Guofanın rəhbərliyi ilə Nanjing şəhəri güclü mühasirəyə alındı. Bu mühasirədə Huai ordusu, Xiang ordusu və digər regional qüvvələr iştirak edirdi. Taiping tərəfdarları şəhəri müdafiə etməyə çalışsalar da, artıq aclıq, xəstəlik və daxili çəkişmələr onları zəiflətmişdi. 1864-cü ilin iyun ayında Hong Xiuquan gözlənilmədən öldü. Onun ölüm səbəbi dəqiq bilinmir; bəzi mənbələr onun zəhərlənərək intihar etdiyini, digərləri isə qida çatışmazlığından və xəstəlikdən öldüyünü bildirir. Onun oğlu Hong Tianguifu taxta çıxdı, lakin o, çox zəif və təcrübəsiz bir lider idi. İyulun 19-da Qinq qüvvələri Nanjing şəhərinə girdi. Küçə döyüşləri baş verdi, amma üsyançılar müqavimət göstərə bilmədilər. Şəhər yandırıldı və on minlərlə insan qırıldı. Taiping liderlərinin bir çoxu öldürüldü və ya edam edildi. Hong Tianguifu şəhərdən qaçmağa çalışsa da, tezliklə yaxalandı və edam olundu. Döyüşün və üsyanın nəticələri Taiping Krallığının sonu gəldi – Bu döyüşdən sonra üsyançılar bir neçə kiçik müqavimət göstərsələr də, Taiping Krallığı tamamilə süqut etdi. 20-30 milyon insan həlak oldu – Bəzi tarixi mənbələrə görə, Taiping Üsyanı tarixdə ən ölümcül münaqişələrdən biri olub və 20-30 milyon insanın ölümü ilə nəticələnib. Çin iqtisadiyyatı və infrastrukturu dağıldı – Müharibə nəticəsində kənd təsərrüfatı çökdü, şəhərlər yandı, əhali böyük miqyasda məhv oldu. Qinq sülaləsi zəiflədi – Qinq hökuməti üsyanı yatırsa da, bu münaqişə imperiyanın zəiflədiyini və çöküşə doğru getdiyini göstərdi. 1911-ci ildə Çində Sinxay İnqilabı baş verdi və Qinq sülaləsi devrildi. Xarici güclər Çinə daha çox nüfuz etməyə başladı – Qinq hökuməti Taiping Üsyanını yatırmaq üçün ingilis və fransız qoşunlarının köməyinə arxalanmışdı. Bunun nəticəsində Avropa dövlətləri Çində daha çox ticarət və siyasi üstünlük qazandılar. Nəticə Nanjing döyüşü və Taiping üsyanının süqutu, Çin tarixində dönüş nöqtələrindən biri oldu. Bu müharibə Çini zəiflətdi, milyonlarla insanın ölümünə səbəb oldu və imperiyanın gələcəkdə çökməsinə zəmin hazırladı. Bundan sonra Qərb dövlətləri Çində daha böyük təsir gücünə malik oldu, Qinq sülaləsinin hakimiyyəti isə əvvəlkindən daha zəif hala düşdü.

İstinadlar

https://dbpedia.org/page/Third_Battle_of_Nanking

https://military-history.fandom.com/wiki/Third_Battle_of_Nanking

https://www.wikidata.org/wiki/Q7784779

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Third_Battle_of_Nanking.jpg

https://chiculture.org.hk/en/photo-story/3305

https://www.britannica.com/event/Third-Battle-of-Nanjing

Tarix : 12 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.