Myanmar kütburun meymunu və ya Burma kütburun meymunu (Rhinopithecus strykeri) - 2010-cu ildə Burmanın (Myanmar) şimalında kəşf edilən və kritik təhlükədə olan kolobin meymunu növü. Bu növ 2011-ci ildə tükləri, saqqalı və quyruğu əsasında yeni bir primat növü kimi təsvir edilmişdir. Növün iki qrupu 2011 və 2015-ci illərdə Çində aşkar edilmişdir. Etimologiya Bu növ yerli Lisu xalqının dialektində "mey nwoah", Law Waw xalqının dilində isə "myuk na tok te" adlanır ki, bu da "yuxarı qalxmış üzlü meymun" mənasını verir. Deyilənə görə, yağış onun burun dəlikləri ətrafında qısa və yuxarı qalxmış dəri səbəbilə asqırmağa səbəb olur. Ərazi sakinləri bildirirlər ki, yağış yağanda meymun başını aşağı salaraq üzünü dizləri arasında gizlədir. Taksonomiya Myanmar kütburun meymunu ilk dəfə 2010-cu ildə Myanmarın şimal-şərqindəki Kaçin ştatının Gaoligong dağlarında kəşf edilmişdir. Növ, "Myanmar Primate Conservation Program" ilə əlaqəli bir elm adamları qrupunun diqqətini çəkdi ki, onlar hulok gibonunun statusunu araşdırırdılar. İsveçrəli primatoloq Tomas Geissman və Myanmar Bioçeşidlilik və Təbiəti Qoruma Assosiasiyasından (BANCA) Ngwe Lwin tərəfindən rəhbərlik edilən qrup Fauna & Flora International (FFI) və People Resources and Conservation Foundation (PRCF) tərəfindən dəstəklənirdi. Onlar elmi müəyyənləşdirməni 2011-ci ildə American Journal of Primatology jurnalında bildirdilər. Meymunun fərqləndirici xüsusiyyətləri tükləri, saqqalı və quyruğudur. Növün xüsusi adı olan "strykeri", layihəni də dəstəkləyən Arcus Foundation-un prezidenti və qurucusu Jon Strykerin şərəfinə verilmişdir. Xüsusiyyətlər Meymunun tükləri əsasən qara rəngdədir. Başının üstündə uzun, qara tüklərdən ibarət incə, hündür və irəli əyilmiş bir kəkil var. Ağ çıxıntılı qulaq püskülləri, əsasən çılpaq və solğun çəhrayı dəri ilə örtülmüş üzü, üst dodağın üstündə ağ tüklərdən ibarət "bığ" və aydın ağ saqqalı var. Perineal sahəsi ağ və yaxşı müəyyən edilmişdir, ətrafları isə əsasən qara rəngdədir; üst qolların və üst budların daxili tərəfləri qara-qəhvəyi rəngdədir. Dodaqları çıxıntılıdır və burnu yuxarı qalxmışdır ki, bu da iddia edilir ki, yağışlı havalarda heyvanın asqırmasına səbəb olur. Yaşayış mühiti Növ yay aylarını yaşayış diapazonunun yuxarı yüksəkliklərində mülayim qarışıq meşələrdə keçirir və qışda qardan qaçmaq üçün aşağı ərazilərə enir. Əsasən yer sakinləri olan digər kütburun meymunlarından fərqli olaraq, Myanmar kütburun meymunları yüksək dərəcədə ağacda yaşayan davranışa malikdir və vaxtlarının çoxunu ağaclarda keçirir. Kişilərin sayı dişilərdən 1-ə 2.1 nisbətində azdır. Qorunma Meşə qırılması (logistika əməliyyatları səbəbilə), təcrid olunma və yerli insanlar tərəfindən qida üçün ovlanma kiçik qalan populyasiya üçün təhlükə hesab olunur. Məlum olan Burma populyasiyasının sayı 260-330 fərddir və Çində 200-dən az fərdin qaldığı düşünülür. Növ IUCN tərəfindən "kritik təhlükədə" olan növlər siyahısına daxil edilmişdir. Çin populyasiyası Gaoligongshan Milli Təbiət Qoruğu ərazisində tapılır. 2020-ci ildə Fauna and Flora International (FFI) və Rainforest Trust-in texniki dəstəyi ilə Myanmanın Meşə Departamenti Myanmar kütburun meymununun yaşadığı yüksək dağlıq meşələri qorumaq üçün Imawbum Milli Parkı (386,176 akr) adlı yeni qorunan ərazi təyin etdi.
https://neprimateconservancy.org/myanmar-snub-nosed-monkey/
https://www.rainforesttrust.org/urgent-projects/a-new-national-park-for-the-myanmar-snub-nosed-monkey/
https://www.fauna-flora.org/species/myanmar-snub-nosed-monkey/
https://neprimateconservancy.org/myanmar-snub-nosed-monkey-pro/
https://www.inaturalist.org/taxa/144090-Rhinopithecus-strykeri
https://www.britannica.com/animal/Myanmar-snub-nosed-monkey
https://en.wikipedia.org/wiki/Myanmar_snub-nosed_monkey
Tarix : 19 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
