Mükəmməllik sindromu (Perfectionism) - Bir şəxsin özündən və ya başqalarından daim mükəmməl nəticələr, davranışlar və ya performans gözləməsi ilə xarakterizə olunan psixoloji vəziyyət. Mükəmməlliyətçi insanlar, həm özləri, həm də başqaları üçün yüksək, bəzən həddindən artıq və reallaşdırılması çətin olan standartlar təyin edirlər. Bu sindrom həmçinin şəxsin özünü qiymətləndirməsi, həyat keyfiyyəti və emosional vəziyyəti üzərində mənfi təsir göstərə bilər. Əlamətləri - Həddindən artıq gözləntilər: Belə insanlar həm özlərindən, həm də başqalarından daima mükəmməl performans gözləyirlər. Kiçik səhvlər onları narahat edir və özlərini və ya başqalarını tənqid etməyə meyllidirlər. - Tamamlanmayan tapşırıqlar: Tapşırıqları mükəmməl şəkildə yerinə yetirirlər. Bu, bəzən tapşırığın başa çatmamasına səbəb olur, çünki mükəmməl nəticə əldə etmək üçün davamlı olaraq təkmilləşdirməyə çalışırlar. - Uğursuzluq qorxusu: Səhv etməkdən və ya gözləntiləri qarşılamamaqdan çox qorxurlar. Bu qorxu bəzən işin başa çatdırılmaması və ya başlanmaması ilə nəticələnir. - Gözlənilən mükafatın olmaması: Hətta mükəmməl nəticələr əldə edildikdə belə, bu uğurları az qiymətləndirir və daha yaxşı nəticələr əldə etmək üçün təzyiq hissi yaşayırlar. - Sosial təzyiq: Başqalarının gözləntiləri də mükəmməlliyətçi insanları təsir edə bilər. Onlar başqalarının tənqidindən və ya uğursuzluqlarından qorxaraq, daha çox uğur əldə etmək məqsədilə özlərinə əlavə təzyiq edirlər. Psixoloji təsirləri Stress : Həddindən artıq mükəmməllik tələbləri insanın üzərində stress yaratmağa səbəb ola bilər. Mükəmməlliyətçi insanlar işlərini və həyatlarını idarə etməkdə çətinlik çəkə bilərlər, çünki onlar "hər şeyin mükəmməl" olmasına çox fokuslanırlar. Depressiya: Mükəmməlliyətçi insanlar, özlərini və başqalarını daim təkrib etdikləri üçün, uğursuzluq və ya qeyri-kamil nəticələrlə qarşılaşdıqda özlərini dəyərsiz və ya mənasız hiss edə bilərlər. Bu da depressiyanın yaranmasına səbəb ola bilər. Tənbəllik və prokrastinasiya: Mükəmməllik tələbləri bəzən insanları tapşırıqları təxirə salmağa və ya onları başlamağa məcbur edir, çünki onlar mükəmməl nəticələrə çatmaqda çətinlik çəkirlər. Bu da "prokrastinasiya" və tamamlanmamış işlərə yol açır. Səbəbləri - Ailə və sosial tələblər: Ailədən və cəmiyyətdən yüksək gözləntilər, uşağın özünü daim təsdiq etmək və mükəmməl olmaq ehtiyacı yaratmasına səbəb ola bilər. - Uğursuzluq qorxusu: Uğursuzluqdan və səhv etməkdən qorxmaq, şəxsin mükəmməllikçi olmasına və özünə həddən artıq yüksək tələblər qoymasına səbəb ola bilər. - Genetik və bioloji amillər: Bəzi araşdırmalar göstərir ki, mükəmməllikçilikdə irsi faktorların rolu ola bilər, yəni, bəzən bu sindrom insanın ailə tarixində də mövcud ola bilər. Mübarizə yolları - Realist məqsədlər və gözləntilər təyin etmək: Özünə və başqalarına qarşı daha realist və əlçatan gözləntilər təyin etmək vacibdir. "Yaxşı" nəticələr də dəyərlidir və mükəmməl olmaq hər zaman mümkün deyil. - Özünü bağışlamaq: Səhvləri qəbul etmək və özünü bağışlamaq belə insanlara kömək edə bilər. Nəticələrin mükəmməl olmaması insanın dəyərini azaltmaz. - Stress idarəetməsi: Yoga, meditasiya və rahatlama texnikaları stresi azaldıb zehni rahatlamağa kömək edə bilər. - Özünə hörmət və özünü qəbul etmə: Özünü olduğu kimi qəbul etmək, mükəmməlliyətçi insanın həyatını yüngülləşdirə bilər. Özünü sevən və dəyərini bilən insanlar daha az təzyiq hiss edirlər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Perfectionism_(psychology)
https://www.psychologytoday.com/intl/basics/perfectionism
https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/perfectionism
https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=114853
Tarix : 8 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
