Mudskipper - (bataqlıq tullananları) Oxudercidae ailəsinin Oxudercinae yarımfəsiləsinə aid olan 23 müasir amfibiya balıq növündən hər hansı biri. Xüsusiyyətlər Mudskipperlər 30 sm (12 düym) uzunluğa qədər böyüyə bilir və çoxu tünddən açıq rənglərə qədər dəyişən yaşıl-qəhvəyi rəngdə olur. Çütləşmə mövsümündə erkəklər dişiləri cəlb etmək üçün parlaq rəngli ləkələr inkişaf etdirir, bu ləkələr qırmızı, yaşıl və ya mavi ola bilər. Digər balıqlardan fərqli olaraq, mudskipperlərin gözləri yastı başlarının üstündən çıxır. Onların ən diqqətçəkən xüsusiyyəti isə uzun bədənlərinin altında və daha irəli yerləşən yan döş üzgəcləridir. Bu üzgəclər oynaqlıdır və əzələ funksiyası daşıyır, bu da mudskipperlərə bir yerdən digərinə sürünməyə imkan verir. Digər gobiid balıqlar kimi tipik bədən formasına malik olsalar da, bu ön üzgəclər mudskipperlərə palçıq səthlərində "tullanmağa" (adının mənbəyi) və hətta aşağı sallanan ağac budaqlarına və kollara dırmaşmağa imkan verir. Mudskipperlərin quyruqlarını yan tərəfə əyərək və itələyərək 61 santimetr (24 düym) məsafəyə qədər tullana bildiyi müşahidə edilmişdir. Onlar qeyri-adi bədən formaları, yarımsu mühitinə üstünlük vermələri, məhdud quru hərəkətliliyi və tullanma qabiliyyəti, həmçinin suda və quruda uzun müddət yaşaya bilməsi ilə tanınır. Taksonomiya Oxudercinae bəzən Gobiidae ailəsi (gobi balıqları) daxilində təsnif edilir. Son molekulyar tədqiqatlar bu təsnifatı dəstəkləmir, çünki oxudercine gobileri amblyopine gobilerinə (Gobiidae: Amblyopinae) nisbətən parafiletik görünür və "Periophthalmus xətti" adlanan fərqli bir qrupda amblyopine gobileri ilə birlikdə təsnif edilir. Mudskipperlər "gündəlik dövrün bir hissəsində tamamilə quruya uyğunlaşmış oxudercine gobileri" kimi təyin edilə bilər (Murdy, 1989). Bu tərif Boleophthalmus, Periophthalmodon, Periophthalmus və Scartelaos cinslərinin növlərini "mudskipper" kimi qəbul edir. Lakin Zappa confluentus növünün sahə müşahidələri göstərir ki, bu monofiletik cins də tərifə daxil edilməlidir. Davranış Mudskipperlər adətən mərcan qurşaqlarında yerləşən yuvalarda yaşayır və bu mühitə uyğunlaşmaq üçün unikal adaptasiyalar nümayiş etdirir. Bu adaptasiyalar digər mərcan balıqlarında, adətən mərcan çəkilməsindən yaşıl yosunların altında və ya mərcan gölməçələrində gizlənərək qaçan balıqlarda tapılmır. Bu yuvalar çox vaxt hamar və tağtavanlı tavanları ilə xarakterizə olunur. Erkəklərin bu yuvaları qazma üsulu onların demək olar ki, oksigensiz suda yaşaya bilmə qabiliyyəti ilə birbaşa əlaqəlidir. Həmçinin bu yuvalar yumurtaların inkişafında mühüm rol oynayır. Çoxalma Mudskipperlər sudan çıxdıqda olduqca fəal olurlar, qidalanır və bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqə qururlar, məsələn, ərazilərini qoruyur və potensial cütləşmə partnyorlarına yanaşırlar. Erkək yuvasını qazdıqdan sonra su səthinə çıxır və dişiləri cəlb etmək üçün müxtəlif nümayişlər göstərməyə başlayır. Bu nümayişlər bədən dalğaları, müxtəlif duruşlar və enerjili hərəkətlərdən ibarətdir. Dişi seçimini etdikdən sonra erkəyi yuvaya təqib edir və yuvada yüzlərlə yumurta qoyaraq onların mayalanmasına imkan verir. Mayalanma baş verdikdən sonra erkək və dişi arasında birgə yaşama müddəti olduqca qısadır. Nəticədə dişi yuvadan ayrılır və yumurtalarla dolu yuvanı yırtıcılardan qorumaq vəzifəsi erkəyə düşür.

İstinadlar

https://www.britannica.com/animal/mudskipper

https://www.discovermagazine.com/planet-earth/meet-the-mudskipper-the-fish-that-walks-on-land

https://india.mongabay.com/2024/03/the-fish-that-skips-and-crawls-on-land/

https://www.sfzoo.org/mudskipper-2/

https://www.researchgate.net/figure/Giant-mudskipper-fish-and-Its-morphological-properties_fig4_331698818

https://www.researchgate.net/figure/Mudskipper-fish-collected-from-Baros-Beach-Bar-1-cm_fig2_355589091

https://fishbase.mnhn.fr/identification/specieslist.php?famcode=789&areacode=&spines=&fins=

https://www.fishkeeper.co.uk/fish/freshwater/brackish-water-fish/mudskipper

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022098120300265

https://roundglasssustain.com/species/mudskipper

https://www.bbc.co.uk/programmes/articles/31kQmsrcVR90VbDVxbPgMT5/fish-in-the-trees

https://www.bbc.co.uk/newsround/65400696

https://oceanconservancy.org/blog/2022/05/12/5-facts-mudskippers/

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0300962978902293

https://www.inaturalist.org/guide_taxa/983894

https://a-z-animals.com/animals/mudskipper/

http://www.newyorktails.com/mudskippers.htm

https://livingrainforest.org/learning-resources/asian-mudskipper

Tarix : 24 yanvar 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.