Monqo Beti (1932-2001) - Məşhur Kamerunlu yazıçı və Afrika ədəbiyyatının ən təsirli fiqurlarından biri. Ümumi məlumat O, kolonyalizmi kəskin şəkildə tənqid etməsi və Afrika kimliyini araşdırması ilə tanınır. Betinin əsərləri post-kolonyal Afrikanın qarşılaşdığı çətinliklərə diqqət yetirir. Erkən həyat və təhsil Beti Mbalmayo şəhərində, Kamerunda doğulub və Fransızların intensiv kolonial təzyiqi dövründə böyüyüb. O, Kamerunda təhsilini tamamladıqdan sonra Fransaya gedərək ədəbiyyat sahəsində təhsil alıb. Avropa mədəniyyəti və ədəbiyyatına olan marağı ilə yanaşı, koloniya altındakı bir mühitdə böyüməsi, onun ədəbi fəaliyyətinə böyük təsir göstərib. Ədəbi karyera Betinin ədəbi karyerası 1950-ci illərin ortalarında başlayıb. Onun debüt romanı "Xəyanət" (Ville cruelle, 1954) Kamerundakı kolonial hakimiyyəti birbaşa tənqid edir. Bu roman mübahisəli olub, həm kolonial güclərə, həm də onlarla əməkdaşlıq edən yerli elitanın fəaliyyətinə olan narazılığını əks etdirir. Onun ən məşhur əsəri "Bomba Kasıbı Məsih" (Le pauvre Christ de Bomba, 1956), Afrika kimliyi və dininin mürəkkəbliyini əks etdirir, bir misyonerin bir kəndi xristianlaşdırmağa cəhd etməsi və kolonializmin yerli mədəniyyətə və ruhaniyyətə təsirlərini təsvir edir. Siyasi baxışları və fəallığı Beti yalnız yazıçı deyil, həm də status-quo ilə mübarizə aparan bir fəaldır. O, həm kolonializmin, həm də Kamerundakı post-kolonyal hökumətin kəskin tənqidçisi olub. Betinin siyasi baxışları tez-tez mübahisələrə səbəb olmuş və o, senzura və sürgünlə üzləşmişdir. Onun əsərləri əzilənlərin səsini yüksəltmiş və həm kolonial, həm də post-kolonyal ədalətsizliklərə qarşı mübarizəsində göstərdiyi cəsarət ilə təqdir olunur. Sonrakı həyat və irs Beti uzun illər Fransada sürgündə yaşadıqdan sonra 1990-cı illərdə Kameruna geri dönüb. O, yazmağa və sosial ədalət və azadlıq dəyərlərini təbliğ etməyə davam edib və 2001-ci ildə vəfat edib. Monqo Betinin irsi, Afrika ədəbiyyatının inkişafında oynadığı rol və o dövrün önəmli məsələlərinə qarşı göstərdiyi mübarizə ilə tanınır. Onun əsərləri bu gün də bir çox Afrika yazıçısını və fəallarını ilhamlandırmaqdadır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mongo_Beti
https://www.ascleiden.nl/content/webdossiers/mongo-beti
https://www.britannica.com/biography/Mongo-Beti
https://www.gale.com/intl/databases-explored/literature/mongo-beti
https://open.library.ubc.ca/soa/cIRcle/collections/ubctheses/831/items/1.0058287
https://www.theguardian.com/news/2001/oct/25/guardianobituaries.books
https://nation.africa/kenya/life-and-style/weekend/mongo-beti-the-father-of-african-literature-1017044
https://kids.britannica.com/students/article/Mongo-Beti/317439
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
