Menon paradoksu - Qədim yunan filosofu Menon tərəfindən ortaya atılmış bir fəlsəfi sual. Bu paradoks, bilik və öyrənmə mövzusu ilə bağlı əhəmiyyətli mülahizələr ortaya qoyur və klassik Yunan fəlsəfəsinin ən maraqlı məsələlərindən biri sayılır. Paradoks, əsasən Sokrat və Menon arasındakı məşhur dialoqlarda təqdim edilir və bu dialoq Platonun "Menon" adlı əsərində yer alır. Təsviri Menon paradoksu öyrənmə ilə bağlı bir çox fəlsəfi sualları gündəmə gətirir. Paradoksun özəyi, bilik əldə etməyin necə mümkün olduğu ilə bağlıdır. Bu paradoks belə izah edilir: 1. Öyrənmə nədir? 2. Əgər bir şəxs heç bir şey bilmirsə, necə yeni bir şey öyrənə bilər? Bu sual, Menonun həm özünü, həm də Sokratı düşündürür və fəlsəfi mübahisələrə səbəb olur. 3. Əgər bir şəxs əvvəllər bildiyi bir şeyi öyrənirsə, bu artıq öyrənmək deyil, sadəcə yadına salmaqdır. Sokratın cavabı və "Xatırlama" nəzəriyyəsi Sokrat, Menonun paradoksuna cavab olaraq "xatırlama" nəzəriyyəsini təklif edir. Bu nəzəriyyəyə görə, insan ruhu əbədi olaraq mövcud olan ideyalara və biliyə malikdir və hər şeyin təbiətini bilirik, ancaq bədənə gələn zaman bu biliyi unuduruq. Sokratın fikrincə, öyrənmək sadəcə unutduğumuzu yenidən xatırlamaqdır. İnsan heç bir şey öyrənmir, yalnız unutduqlarını xatırlayır. Bu, reminiscence və ya "yenidən xatırlama" nəzəriyyəsi kimi tanınır. Sokrat, bu nəzəriyyəsini "Menon" dialoqunda bir kölə ilə apardığı mühakimələrlə sübut etməyə çalışır. Köləyə verilən mürəkkəb bir riyazi sual, Sokratın ona doğru cavab tapdırmağı ilə nəticələnir. Bu, Sokratın fikrincə, öyrənmənin sadəcə bir "xatırlama" prosesindən ibarət olduğunu göstərir. Menon Paradoksunun Fəlsəfi Əhəmiyyəti Menon paradoksu, bilgi və öyrənmə mövzularında mühüm fəlsəfi məsələlərə işıq tutur. Bu paradoks, xüsusilə epistemologiya (bilgi fəlsəfəsi) sahəsində əhəmiyyətli suallar doğurur. Menonun paradoksu, öyrənmənin təbiətinə dair dərin düşüncələrə səbəb olub və bir çox müasir fəlsəfi məsələlərin inkişafına təsir etmişdir. Menon paradoksunun iki əsas məqamı vardır: 1. Öyrənmə və məlumat: İnsan heç bir şey bilmirsə, necə öyrənə bilər? Bu, öyrənmənin və bilik əldə etmənin necə mümkün olması ilə bağlı sual yaradır. 2. Xatırlama və yeni bilik: Əgər bir insan sadəcə bildiklərini xatırlayırsa, yeni bir şey öyrənməsi mümkündür? Sokratın "xatırlama" nəzəriyyəsi burada əsas cavab təqdim edir. Bu paradoks, xüsusilə Platon və Sokrat düşüncələrində əhəmiyyətli yer tutur və fəlsəfi mübahisələrə səbəb olmuşdur. "Xatırlama" nəzəriyyəsi isə o dövrün fəlsəfi düşüncəsini ciddi şəkildə təsirləndirmişdir. Menon paradoksu, qədim Yunan fəlsəfəsinin ən mühüm məsələlərindən biridir və hələ bu gün də fəlsəfi müzakirələrin əsas mövzularından biridir. Bu paradoks, həm öyrənmənin necə baş verdiyi, həm də bilik və təcrübə arasındakı əlaqəni başa düşməyimizdə əhəmiyyətli rol oynayır. Sokratın "xatırlama" nəzəriyyəsi isə, bilik və öyrənmə ilə bağlı mübahisələrdə bir çox fərqli yanaşmaların inkişafına səbəb olmuşdur.
https://evrimagaci.org/blog/menon-paradoksu-11929
https://eksisozluk.com/menon-paradoksu--2151522
https://acikerisim.uludag.edu.tr/server/api/core/bitstreams/b6ee6a5c-13eb-49a6-b279-5e0cd43b830c/content
https://www.sezgenhukuk.com/felsefe/menon-paradoksu
https://www.adilmedya.com/menon-paradoksu-ve-sokratik-dusunce-yontemi/
Tarix : 2 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
