Max Gluckman (1911–1975) - Britaniyalı sosial antropoloq. Xüsusilə cəmiyyətin strukturunu və sosial dəyişməni araşdıran bir fiqur olaraq tanınır. O, cəmiyyətlərarası əlaqələr, münaqişə, sosial təşkilat və ritualın sosial funksiyaları mövzusunda əhəmiyyətli tədqiqatlar aparmışdır. Gluckman, Struktural-funksionalizm və mikrososial nəzəriyyə arasında körpü quraraq, sosial sistemlərin təhlilinə yeni yanaşmalar gətirmişdir. Əsas fikirləri və nəzəriyyələri Sosial münaqişə və cəmiyyətin düzəni Max Gluckman, sosial münaqişənin cəmiyyətin dəyişməsində və strukturunun inkişafında mühüm rol oynadığını irəli sürmüşdür. O, münaqişələrin yalnız cəmiyyəti pozan deyil, onu inkişaf etdirən və yeniləyən faktörlər olduğunu müdafiə edirdi. Gluckman, toplumda baş verən sosial qarşıdurmaların, sosial yeniliklərə və dəyişikliklərə səbəb olduğunu göstərərək, cəmiyyətin sabitsizlikdən necə dinamik hala gələ biləcəyini açıqlamışdır. Ritual və simvolik düşüncə Gluckman, ritual və dini ayinlərin cəmiyyətin birləşdirici gücü kimi oynadığı rolu araşdırmışdır. Onun fikrincə, rituallar, cəmiyyətdəki münaqişə və qarşıdurmaların qarşısını alır və sosial əhəmiyyətli simvolların insanların həyatında necə təkrarlanaraq sosial nizamı təmin etdiyini vurğulamışdır. O, ritualın yalnız dini funksiyası ilə deyil, həm də sosial əlaqələri möhkəmləndirməsi və gücləndirməsi ilə əlaqələndirmişdir. Mədəniyyət və sosial strukturlar Max Gluckman, mədəniyyətlərin və sosial strukturların qarşılıqlı əlaqəsini və bir-birini necə formalaşdırdıqlarını araşdırmışdır. Onun fikrincə, cəmiyyətlərin mədəniyyəti, sosial münasibətlərin necə təşkil olunduğunu və sosial rolların necə müəyyənləşdirildiyini əks etdirir. Gluckman, cəmiyyətin normativ qaydaları və dəyərləri ilə əlaqəli olaraq, insanların davranışlarının bu strukturlara uyğun olmasını təhlil etmişdir. Əsas əsərləri - "Custom and Conflict in Africa" (1955) – Gluckman, Afrika cəmiyyətlərindəki sosial ənənələr və münaqişə halları arasında əlaqəni araşdırdığı bu əsərində, cəmiyyətin necə sosial münaqişə vasitəsilə dəyişdiyini və bu dəyişikliklərin mədəniyyətə təsirini göstərmişdir. - "The Peace in the Feud" (1955) – bu əsərində, Gluckman feud və qardaşlıq münaqişələri kimi sosial qarşıdurmaların cəmiyyətin nizamını necə qoruduğunu izah edir. O, feudal cəmiyyətlərdə sosial münaqişələrin necə sabitlik və qarşılıqlı etimad yaratdığını araşdırmışdır. - "Essays on the Ritual of Social Relations" (1965) – bu kitabda, Gluckman ritualın cəmiyyətdəki rolu və funksiyası barədə geniş bir təhlil təqdim edir. O, ritualın yalnız bir sosial bağlayıcı rol oynamadığını, həm də sosial və mədəni nizamı qorumağa necə xidmət etdiyini vurğulamışdır. Təsiri və mirası Max Gluckman, sosial antropologiya və sosial elmlər sahəsində geniş təsir buraxmışdır. Onun sosial münaqişə və ritualın cəmiyyətin sosial nizamını necə qoruduğunu və dəyişdirdiyini izah edən yanaşmaları, Struktural-funksionalizm və mədəni təhlil nəzəriyyələrindəki inkişafı gücləndirmişdir. Gluckman, həmçinin etnografik tədqiqatlar və sosial təşkilatların tədqiqi ilə də tanınır. Onun ritual və sosial əlaqələr mövzusunda apardığı tədqiqatlar, müasir antropologiya sahəsində simbolik interaksionizm və mikrososial nəzəriyyə ilə əlaqəli çoxsaylı yanaşmaların əsasını qoymuşdur. Gluckman, cəmiyyətin dinamikası və sosial strukturların necə inkişaf etdiyi mövzusunda müasir nəzəriyyəçilər üçün ilham qaynağı olmuşdur. Max Gluckman, sosial münaqişə, ritual və sosial struktur məsələlərində etdiyi tədqiqatlarla sosial antropologiya sahəsində əhəmiyyətli bir fiqur olmuşdur. O, sosial təşkilatların və mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqələrini və onların necə dinamik bir şəkildə dəyişdiyini izah edən nəzəriyyələr təqdim edərək, cəmiyyətin daha dərindən anlaşılmasına kömək etmişdir. Gluckman, sosial elmlər sahəsindəki nəzəri irəliləyişlərə böyük təsir göstərmiş və cəmiyyətin sosial əlaqələrini təhlil edən müasir yanaşmaların əsasını qoymuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Max_Gluckman
https://www.britannica.com/biography/Max-Gluckman
https://therai.org.uk/archives-and-manuscripts/obituaries/max-gluckman/
https://www.berghahnbooks.com/title/MacmillanMax
https://www.oxfordbibliographies.com/display/document/obo-9780199766567/obo-9780199766567-0052.xml
https://www.nebraskapress.unl.edu/nebraska/9780803290839/the-enigma-of-max-gluckman/
https://www.jstor.org/stable/jj.6879749
Tarix : 23 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
