Mavi sarı kəpənək (Colias electo) - Pieridae ailəsinə aid olan və əsasən Afrika qitəsində yayılan bir kəpənək növü. Əsasən Cənubi Afrikanın geniş çəmənliklərində, savannalarında və dağlıq ərazilərində rast gəlinir. Bu növ, öz canlı sarı qanadları və çevik uçuşu ilə diqqət çəkir. Bu kəpənək ilk dəfə elmi cəhətdən təsvir ediləndən bəri araşdırmaçıların maraq dairəsində olmuşdur. Digər Colias növlərinə bənzəsə də, bəzi xarakterik xüsusiyyətlərinə görə onlardan fərqlənir. Xüsusilə qanad rənglərinin variasiyaları və bəzi fərdlərdə görünən mavi çalarlar bu növü unikal edir. Xüsusiyyətləri Mavi sarı kəpənək parlaq sarı rəngləri və qara sərhədli qanadları ilə tanınır. Erkəklər və dişilər arasında bəzi fərqlər müşahidə olunur: Erkəklər – Parlaq, qızılımtıl sarı rəngdə olur, qanadlarının kənarları tünd qara sərhədlə əhatələnmişdir. Dişilər – Daha solğun rəngdə olub, bəzi fərdlərdə yaşıl və ya maviyə çalan tonlar müşahidə oluna bilər. Alt qanadlar – Diqqətlə baxıldıqda, alt qanadlarında açıq ləkələr və damarlı strukturlar görünür. Qanad genişliyi – 40-50 mm arasında dəyişir, bu da onu orta ölçülü kəpənəklər kateqoriyasına daxil edir. Həyat dövrü Bu kəpənəyin həyat dövrü dörd əsas mərhələdən ibarətdir və hər mərhələ müəyyən xüsusiyyətlərə malikdir: - Yumurta: Yumurtalar əsasən paxlalı bitkilərin yarpaqlarına qoyulur. Kiçik, oval və açıq sarı rəngdə olur. 5-7 gün ərzində tırtıllar yumurtadan çıxır. - Tırtıl (larva): Tırtıllar yaşıl rəngdə olur və incə ağ xəttlərə malikdir. Onlar sürətlə böyüyərək ev sahibi bitkilərin yarpaqları ilə qidalanır. Tırtıl dövrü təxminən 2-3 həftə davam edir. - Pupa (qurddan kəpənəyə keçid dövrü): Tırtıl yetkinləşdikdən sonra pupa mərhələsinə keçir. Pupa yaşılımtıl və ya qəhvəyi rəngdə olur, bu da onu kamuflyaj etməyə kömək edir. Bu mərhələ 10-14 gün çəkir. - Yetkin kəpənək: Yetkin Colias electo qanadlarını açaraq uçmağa başlayır. Əsasən günəşli və isti havalarda aktiv olur. Çiçəklərin nektarı ilə qidalanaraq enerji toplayır. Qidalanma Mavi sarı kəpənək əsasən bitki nektarı ilə qidalanır və bu zaman bitkilərin tozlanmasında mühüm rol oynayır. Yayılması Mavi sarı kəpənək əsasən Cənubi Afrikanın dağlıq və çəmənlik bölgələrində yaşayır. Bu növ, isti və mülayim iqlimi sevdiyi üçün ilin müxtəlif fəsillərində miqrasiya edə bilər. Yay aylarında daha yüksək dağlıq ərazilərə hərəkət edir. Payız və qış aylarında daha isti vadilərə və aşağı bölgələrə köç edir. Bəzi fərdlər uzun məsafələr qət edə bilər, lakin geniş miqyaslı miqrasiyalar nadir hallarda baş verir. Qorunma Hazırda Colias electo geniş yayılmış və stabil bir populyasiyaya malikdir. Nəsli tükənmə təhlükəsi altında deyil. Bununla belə, yaşayış mühitlərinin məhv edilməsi və iqlim dəyişikliyi onun gələcəkdə azalmasına səbəb ola bilər. Bu növün qorunması üçün yaşadığı ərazilərdə təbii mühitin qorunması, pestisidlərin istifadəsinin azaldılması, təbiət qoruqlarında və milli parklarda populyasiyasının izlənilməsi vacibdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Colias_electo
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/903965
https://en.wikipedia.org/wiki/Colias_mukana
https://www.gbif.org/species/5137663
https://www.si.edu/object/colias-electo%3Anmnhentomology_11217753
https://www.biodiversityexplorer.info/butterflies/pieridae/colias_electo.htm
https://www.si.edu/object/colias-electo:nmnhentomology_11217753
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
