Mavi başlı tutuquşu (lat. Pionus menstruus) - Orta ölçülü bir tutuquşu növü. Yaşayış mühiti Mavi başlı tutuquşu meşə və yarıaçıq ərazilərdə, o cümlədən kənd təsərrüfatı sahələrində yaşayır. Əsasən rütubətli və yarımrütubətli regionlarda məskunlaşır, lakin yerli olaraq daha quru ərazilərə, ən azı çay boylarına qədər yayıla bilir. Mavi başlı tutuquşu ağac oyuqlarına üç ilə beş ağ rəngli yumurta qoyur. Davranış Mavi başlı tutuquşular səs-küylü quşlardır və yüngül, yüksək tonlu cırıltı səslər çıxarırlar. Meyvə və toxumlarla qidalanırlar, bəzən də taxıl yeyirlər. Palma və digər ağaclarda koloniyalar halında yığılırlar, səhər və axşam vaxtı bu yığıncaq yerlərində çoxlu sayda quş görünə bilər. Ev heyvanı kimi Mavi başlı tutuquşular ev heyvanı kimi populyardır. Digər tutuquşu növləri ilə müqayisədə (məsələn, amazon tutuquşuları) daha sakitdirlər. Onlar sevgi doludur, lakin danışma qabiliyyəti ilə tanınmırlar. Taksonomiya Mavi başlı tutuquşu ilk dəfə 1766-cı ildə İsveçli təbiətşünas Karl Linney tərəfindən "Systema Naturae" əsərinin on ikinci nəşrində təsvir edilmişdir. Linney onu bütün digər tutuquşuları ilə birlikdə Psittacus cinsinə daxil etmiş və binominal adını Psittacus menstruus qoymuşdur. Linney təsvirini Mathurin Jak Brisson və Corc Edvardsın əvvəlki yazılarına əsaslanaraq hazırlamışdır. 1760-cı ildə Brisson Fransız Qvianasından toplanmış nümunəyə əsasən "Le perroquet a teste bleue de la Guiane" təsvirini dərc etmişdir. 1764-cü ildə Edvards canlı bir quşun təsvirini və əl ilə rənglənmiş oyma şəklini "Gleanings of Natural History" əsərinin üçüncü cildində dərc etmişdir. Mavi başlı tutuquşu indi 1832-ci ildə alman təbiətşünası Yohann Georg Vaqlər tərəfindən təqdim edilmiş Pionus cinsinə daxil olan səkkiz tutuquşu növündən biridir. Cinsin adı qədim yunan dilində "piōn, pionos" (yağlı) sözündən gəlir. Növün epiteti olan menstruus isə latın dilində "aybaşı" mənasını verir. Yarımnövlər Üç yarımnöv tanınır: -Pionus menstruus rubrigularis: Şimal Kosta Rikadan qərb Ekvadora qədər. -Pionus menstruus menstruus: Şərq Kolumbiyadan şimal Boliviyaya, Qvianaya və şimal-şərq Braziliyaya qədər. -Pionus menstruus reichenowi: Şərq Braziliya. "Birdlife International" və "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) Pionus menstruus reichenowi yarımnövünü ayrı bir növ kimi qəbul edir və onu mavi döşlü tutuquşu (Pionus reichenowi) adlandırır. Təsvir Mavi başlı tutuquşu təxminən 28 sm uzunluğunda və 245 qram ağırlığındadır. Əsasən yaşıldır, başı, boynu və üst döş hissəsi mavi, quyruq altı örtükləri qırmızı, qanad örtükləri isə bir qədər sarımtıldır. Üst çənəsi qara olub, hər iki tərəfində qırmızı sahələr var. Tünd rəngli qulaq ləkələri var. Növlərin Cənubi Amerika diapazonunda yayılmış nominativ yarımnövdən əlavə, iki daha lokal yarımnöv var: "rubrigularis" yarımnövü Cənubi Mərkəzi Amerika və Çokodan olub, ümumi rəngi daha açıqdır və adətən boğazında nisbətən fərqlənən çəhrayı ləkə var, "reichenowi" yarımnövü isə şərq Braziliyanın Atlantik meşələrində yaşayır və dimdiyi daha açıq rəngdədir, alt hissələrinin çoxu mavidir. Bütün yarımnövlərdə erkək və dişi fərdlər oxşardır, cavan quşların başında daha az mavi rəng var və göz ətrafında qırmızı və ya çəhrayı lələklər olur. Yetkin lələklərini təxminən 8 aylıq olanda əvəz etməyə başlayırlar, lakin tam mavi başlıq iki ilə qədər inkişaf edə bilər. Yayılması Cənubi Amerikada mavi başlı tutuquşu əsasən Amazon regionunda yaşayır, cənub-şərqdə Aragvaya-Tokantins çay sistemi onun şərq sərhədini təşkil edir. Braziliyanın Cənubi Atlantik sahilində, Pernambukodan şimaldan Espirito Santo ştatına qədər təxminən 1500 km uzunluğunda bir sahə boyunca ayrı bir populyasiya yaşayır. Şimal-qərb Cənubi Amerikada areal Mərkəzi Amerikanın Panama və Kosta Rikasına qədər uzanır. Şimali And dağ silsiləsindən və Venesuela ilə Kolumbiyanın şimal hissəsindən uzaqlaşır. Sakit okean sahil zolağı Ekvadorun cənubundan Karib regionundakı şimal-qərb Kolumbiya və qərb Venesuelaya qədər davam edir. Qidalanma Mavi başlı tutuquşular meyvə, çiçək və toxumlarla qidalanır, bəzən də taxıl yeyirlər. Çoxalma Mavi başlı tutuquşu ağac oyuqlarında yuva qurur. Yumurtalar ağ rəngdədir və adətən bir dəstədə üç ilə beş yumurta olur. Dişi quş yumurtaları təxminən 26 gün müddətində inkubasiya edir və balalar yumurtadan çıxdıqdan təxminən 70 gün sonra yuvadan çıxır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Blue-headed_parrot
https://ebird.org/species/blhpar1
https://www.northernparrots.com/blog/blue-headed-pionus-fact-sheet/
https://www.inaturalist.org/taxa/19096-Pionus-menstruus
https://xeno-canto.org/species/pionus-menstruus
https://animalia.bio/blue-headed-parrot#google_vignette
https://birdsofcolombia.com/pages/blue-headed-parrot
https://lafeber.com/pet-birds/species/blue-headed-pionus/?srsltid=AfmBOoqtRQjft25SlkdaPWhntpSDYsHzn4pr8D8BttohdYM5MWWOPRYe
https://www.parrots.org/encyclopedia/blue-headed-parrot
https://www.thesprucepets.com/pionus-parrot-390888
Tarix : 15 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
