Mavi başlı safir (Chrysuronia grayi)- "Trochilidae" yarımfəsiləsinin, "Trochilini" qəbiləsinə aid olan bir kolibri növü. Taksonomiya və sistematika Mavi başlı safir əvvəllər "Hylocharis" və "Amazilia" cinslərinə daxil edilirdi. 2014-cü ildə dərc edilmiş molekulyar filogenetik araşdırmanın nəticələrinə əsasən, əksər taksonomik sistemlər tərəfindən "Chrysuronia" cinsinə köçürüldü. Lakin, "BirdLife International"-ın "Dünya Quşlarının Təlimat Kitabı" (HBW) onu hələ də "Amazilia" cinsində saxlayır. Mavi başlı safir monotipik bir növdür. Lakin, bir zamanlar indiki Humboldt safiri (C. humboldtii) onun yarımnövü kimi qəbul edilirdi. Təsvir Mavi başlı safir 9-11 sm uzunluğundadır. Erkəklərin çəkisi 6.2-6.8 qram, dişilərin çəkisi isə 4.6-5.6 qramdır. Erkəklərin dimdiyi düz, qırmızı rəngli və qara ucludur. Dişilərin dimdiyi qara üst çənə və qırmızı əsaslı, əsasən çəhrayı alt çənə ilə qara ucludur. Yetkin erkəklərin üst boğazı, üzü və başı parlaq mavi rəngdədir. Boynunun arxa hissəsi tünd mavi-yaşıl, qalan üst hissələri metalik yaşıldır. Quyruğu tünd polad mavi rəngdədir. Alt boğazı, döşü və üst qarın hissəsi parlaq zümrüd-yaşıl rəngdədir, alt qarın hissəsində kiçik bir ağ sahə var. Quyruq altı örtükləri metalik yaşıl və tünd boz kənarlıdır. Yetkin dişilərin üst hissələri metalik yaşıl və ya tunc-yaşıl rəngdədir. Quyruğunun əsası tünd tunc-yaşıl, qalan hissəsi isə mavi-qara rəngdədir və xarici lələklərin ucları boz rəngdədir. Alt hissələri əsasən solğun ağ və ya boz-ağ rəngdədir, boğaz və döşün yan tərəflərində tunc-yaşıl ləkələr və alt boğazda bəzi yaşıl nöqtələr var. Cavan erkəklərin üzü və başı solğun mavi-yaşıl, boğazı və döşü tunc-yaşıl, qarın hissəsi isə boz-ağ rəngdədir. Cavan dişilər oxşar görünüşə malikdir, lakin ümumilikdə daha solğun və tunc rənglidir. Yayılması və yaşayış mühiti Mavi başlı safir, Kolumbiyanın qərbindəki Valle del Kaukadan Ekvadorun Piçinxa əyalətinə qədər olan, And vadilərində tapılır. Quru kolluqlar, meşə kənarları və daha hündür meşələr, həmçinin kənd təsərrüfatı sahələrində yaşayır. Əsasən 500-2000 metr yüksəklikdə rast gəlinir, lakin 2600 metr yüksəklikdə də tapıla bilər. Hərəkət Mavi başlı safirin əhəmiyyətli mövsümi miqrasiya etdiyi bildirilir, lakin detallar məlum deyil. Qidalanma Mavi başlı safir müxtəlif çiçəkli kollar və ağaclardan nektar toplayır. Bəzən qidalanma ərazilərini qoruyur və bir çiçəkli ağacın təpəsində bir neçə fərd toplandıqda "xüsusilə aqressiv" davranır. Nektarla yanaşı, həşəratları da, yeyir. Çoxalma Mavi başlı safirlərin çoxalma vəziyyətində olduğu noyabr-aprel ayları arasında qeydə alınıb. Növün çoxalma fenologiyası haqqında başqa məlumat məlum deyil və yuvası təsvir edilməyib. Səs və çağırışlar Mavi başlı safirin mahnısı "təkrar olunan qısa cırıltılı ifadədir ki, 'tee' notu ilə başlayır, 'tee…teetlitlitsee-chup… teetlitlitsee-chup'". Bundan əlavə, "qısa 'chip' səsləri və yüksək tonlu enən cırıltı" çıxarır. Status "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı" (IUCN) mavi başlı safiri "Az Riskli" kimi qiymətləndirib, baxmayaraq ki, populyasiya ölçüsü məlum deyil və azalmaqda olduğu güman edilir. Xüsusi təhlükələr müəyyən edilməyib. Növ, daha çox və ya daha az dəyişdirilmiş, açıq və ya kənd təsərrüfatı sahələrindən istifadə edə bilir, baxmayaraq ki, onun təbii yaşayış mühitinin böyük hissəsi, kənd təsərrüfatı sahəsinə çevrilib.
https://ebird.org/species/blhsap1
https://en.wikipedia.org/wiki/Blue-headed_sapphire
https://birdsoftheworld.org/bow/species/blhsap1/cur/introduction
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=D4920C9260830EEF
https://xeno-canto.org/species/Chrysuronia-grayi
https://xeno-canto.org/250995
https://www.oiseaux.net/birds/blue-headed.sapphire.html
https://www.inaturalist.org/taxa/1289642-Chrysuronia-grayi
https://www.jungledragon.com/specie/22516/blue-headed_sapphire.html
https://dibird.com/species/blue-headed-sapphire/
Tarix : 15 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
