Mavi-alın lori (Charmosynopsis toxopei) - Həmçinin Buru lorisi kimi tanınan, İndoneziyanın Buru adasına endemik olan bir tutuquşu növü. Taksonomiya Bu növ əvvəllər "Charmosyna" cinsinə aid edilsə də, 2020-ci ildə dərc edilmiş molekulyar filogenetik tədqiqat əsasında bərpa edilmiş "Charmosynopsis" cinsinə köçürülmüşdür. Tarix Mavi-alın lorini ilk dəfə təsvir edən və onu tutmağı bacaran (1920-ci illərdə yeddi fərdi əlavə edərək) yeganə xarici alim, Yavada anadan olmuş holland lepidopteroloq Lambertus Johannes Toxopeus olmuşdur. Bu, quşun latın adında öz əksini tapmışdır. Onun müşahidələri 1930-cu ildə holland ornitoloq ,Hendrik Cornelis Siebers (1890–1949) tərəfindən ümumiləşdirilmişdir. Yayılması və yaşayış mühiti Toxopeus qeyd etmişdir ki, mavi-alın lorinin Buru adasındakı yaşayış yeri, ehtimal ki, adanın mərkəzində yerləşən Rana yaylasının qərb hissəsi ilə (Wa Temun, Wa Fehat və Nal Besi kəndləri) məhdudlaşır, çünki quşun yerli adı olan "utu papua" adanın digər yerlərində məlum deyildi. İki yerli ovçu Rana gölünün şimal-qərbindən, mavi-alın lorilərini yemək üçün tutmuşdur, lakin quş Buru adasının şərqində yerləşən Kayeli körfəzinin manqrov meşələrində tapılmamışdır. Rana yaylasında yaşayan yerli sakinlər bildirmişdilər ki, quş çiçəkli ağacların nektarı və poleni ilə qidalanır. Toxopeus quşu 840–1,000 metr (2,760–3,280 fut) yüksəklikdə tapmışdır. 1980-ci illərdə dörd mavi-alın lorisi Buru adasının şimal-qərb (Bara kəndi) və cənub sahillərində, kokos plantasiyasında və sahil kənd təsərrüfatı sahələri ilə yaxınlıqdakı təpələrin əsası arasında yerləşən pozulmuş ovalıq meşələrdə müşahidə edilmişdir. Bir neçə quşdan ibarət qruplar isə, 600 metr (2,000 fut) yüksəklikdə başqa bir ərazidə tapılmışdır. Noyabr 2014-cü ildə quş yenidən kəşf edilmiş və ilk fotoşəkillər BirdQuest-dən olan quşsevərlər tərəfindən internetdə dərc edilmişdir. Bütün müşahidələrin təhlili göstərir ki, mavi-alın lorisi üstünlüklə bir neçə yüz metr yüksəklikdə yerləşən meşələrdə yaşayır. Davranış Mavi-alın loriləri adətən cüt-cüt yaşayır, lakin 10-a qədər fərddən ibarət qruplar da formalaşdıra bilər. Onların uzunluğu təxminən 16 sm (6,3 düym) çatır. Toxopeus tərəfindən quşun səsi "ti–ti–ti–ti–tititi" kimi təsvir edilmişdir, lakin bu səs mavi-alın lorisinə deyil, eyni ərazidə müşahidə edilən qırmızı yanlı loriyə (Charmosyna placentis) aid ola bilər. Təbiətdə mavi-alın loriləri "Myrtaceae" fəsiləsinə aid çiçəkli ağacların nektarı ilə qidalanır, qapalı şəraitdə isə banan və süd qəbul edirlər. Status Onların müşahidəsinin təsadüfi xarakteri və meşə qırımı nəticəsində tədricən azalan məhdud yaşayış sahəsi, "Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə Birliyi"ni 1988-ci ildə "təhlükə altında", 1994-cü ildə "zəif", 2000-ci ildən isə "kritik təhlükə altında" statusuna qədər yüksəltməyə məcbur etmişdir. Buru adasında qurulan iki qorunan ərazi, "Gunung Kapalat Mada" (1,380 km²) və "Waeapo" (50 km²), qismən mavi-alın lorilərinin yaşayış mühitini qorumaq məqsədi daşıyır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Blue-fronted_lorikeet
https://ebird.org/species/blflor1
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/blue-fronted-lorikeet-charmosyna-toxopei
https://www.parrots.org/projects/blue-lorikeet
https://www.inaturalist.org/taxa/18891-Charmosyna-toxopei
https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=E91F6DB68442FFB8
https://xeno-canto.org/admin.php/species/Charmosynopsis-toxopei
https://dibird.com/species/blue-fronted-lorikeet/
https://animalia.bio/blue-fronted-lorikeet#google_vignette
https://www.parrots.org/encyclopedia/blue-fronted-lorikeet
Tarix : 15 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
