Martin Rees (1942-ci il təvəllüdlü) - Britaniyalı astrofizik və kosmoloq. O, qara dəliklər, qalaktikaların formalaşması, erkən kainat və çoxalınan (multiverse) kainat nəzəriyyələri sahələrində mühüm töhfələr vermişdir. Martin Rees Kral Astronomu tituluna sahibdir və Britaniya Elmlər Akademiyasının (Royal Society) üzvüdür. Gəncliyi və təhsili Martin Rees 23 iyun 1942-ci ildə İngiltərənin York şəhərində anadan olmuşdur. O, riyaziyyata və fizika elmlərinə böyük maraq göstərmiş və təhsilini Kembric Universitetində davam etdirmişdir. 1963-cü ildə Trinity College, Cambridge-də fizika üzrə bakalavr dərəcəsini almışdır. 1967-ci ildə doktorluq dərəcəsini Dennis Sciama rəhbərliyi altında tamamlamışdır. Daha sonra Harvard Universitetində tədqiqatçı kimi fəaliyyət göstərmişdir. Elmi nailiyyətləri Martin Rees astrofizika və kosmologiyanın əsas problemləri üzərində işləyən ən nüfuzlu alimlərdən biridir. Onun əsas töhfələri bunlardır: Qara dəliklər və kvazarlar O, kvazarların (uzaq qalaktikalardakı çox parlaq obyektlər) mərkəzində superkütləli qara dəliklərin olduğunu irəli sürən ilk alimlərdən biridir. Bu nəzəriyyə sonradan müşahidələr vasitəsilə təsdiq edilmişdir. Kainatın strukturunun formalaşması O, erkən kainatda maddənin necə paylandığını və qalaktikaların necə formalaşdığını izah edən nəzəriyyələr inkişaf etdirmişdir. Kosmik fon radiasiyası üzərində apardığı tədqiqatlar Böyük Partlayış nəzəriyyəsini dəstəkləyən mühüm sübutlar təqdim etmişdir. Çoxalınan kainat (Multiverse) nəzəriyyəsi Martin Rees multiverse – yəni bizim kainatımızın çoxsaylı alternativ kainatlar arasında yalnız biri ola biləcəyini irəli sürən nəzəriyyələrdən birinin müəllifidir. Bu fikir kvant fizikası və kosmologiyanın yeni sahələri üçün mühüm müzakirə mövzusudur. Kosmik partlayışlar və Gamma şüaları O, gama-şüa partlayışlarının (GRBs) supernova və ya neytron ulduzlarının toqquşması nəticəsində yarandığını irəli sürmüşdür. Sonradan bu nəzəriyyə astronomik müşahidələrlə təsdiq olunmuşdur. Mükafatlar və tanınma Martin Rees elmi karyerası boyunca bir çox mükafat və fəxri adlara layiq görülmüşdür: Kral Astronomu (1995-ci ildən bəri Böyük Britaniyanın rəsmi astronomik tituluna sahibdir). Britaniya Elmlər Akademiyasının (Royal Society) prezidenti (2005–2010). Order of Merit – Britaniya hökuməti tərəfindən verilən ən yüksək mükafatlardan biridir. Shaw Mükafatı – Astrofizikaya töhfələrinə görə verilmişdir. Kitabları və populyar elmə töhfələri Martin Rees həmçinin elm və cəmiyyət arasındakı əlaqələri gücləndirmək üçün çoxsaylı kitablar yazmışdır. Onun ən məşhur kitabları bunlardır: - "Just Six Numbers" (1999) – Kainatın fundamental parametrlərinin necə formalaşdığını izah edir. - "Our Final Hour" (2003) – İnsanlığın gələcəyi və ekzistensial risklər haqqında düşüncələrini bölüşür. - "On the Future: Prospects for Humanity" (2018) – Texnologiyanın və elmin bəşəriyyət üçün gətirdiyi imkanlar və təhlükələrdən bəhs edir. İrsi və əhəmiyyəti Martin Rees müasir kosmologiyanın və astrofizikanın ən nüfuzlu alimlərindən biridir. Onun qara dəliklər, kvazarlar və multiverse nəzəriyyəsi sahəsindəki işləri kainatın dərk edilməsinə mühüm töhfələr vermişdir. O, həmçinin insanlığın gələcəyi, texnoloji irəliləyişlər və ekzistensial risklər haqqında fəal düşünən və bu barədə cəmiyyətə xəbərdarlıq edən alimlərdən biridir. Onun tədqiqatları, gələcək nəsillər üçün astrofizikanın əsas istiqamətlərini formalaşdırmağa davam edir
https://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Rees
https://www.martinrees.uk/
https://royalsociety.org/people/martin-rees-12156/
https://www.britannica.com/biography/Martin-Rees
https://www.cser.ac.uk/team/martin-rees/
https://www.edge.org/memberbio/martin_rees
https://www.simonsfoundation.org/people/martin-rees/
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
