Marshall Warren Nirenberg - Amerikalı biokimyacıdır və 1968-ci ildə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatı almışdır. O, genetik kodun çözülməsində və RNA-nın zülal sintezindəki rolunun müəyyən edilməsindəki mühüm töhfələri ilə tanınır. Onun işi, genetik məlumatın zülallara necə çevrildiyini və hüceyrələrin vacib funksiyaları necə yerinə yetirdiyini anlamaq üçün təməl qoymuşdur. Nirenberg, molekulyar biologiyanın tarixində ən vacib fiqurlardan biri hesab olunur. Erkən həyat və təhsil Marshall Warren Nirenberg 10 aprel 1927-ci ildə Nyu-Yorkda anadan olmuşdur. Uşaqlıqdan elmlərə maraq göstərən Nirenberg, Florida Universitetində zoologiya üzrə təhsil almış və 1948-ci ildə bakalavr dərəcəsini əldə etmişdir. Sonra Michigan Universitetinə gedərək, 1957-ci ildə biokimya üzrə PhD dərəcəsi almışdır. Doktora tədqiqatları, fermentlərin fəaliyyətinin molekulyar mexanizmləri üzərində olmuşdur. Karyera və nailiyyətlər Nirenberg’in genetik kod üzərindəki işi 1960-cı illərin əvvəllərində başlamışdır, o zamanlar o, Bethesda, Merilenddəki Milli Sağlamlıq İnstitutlarında (NIH) çalışırdı. O, həmkarı J. Heinrich Matthaei ilə birlikdə, RNA-nın, yəni DNA-dan törəyən molekulun, genetik məlumatı zülallara çevirməkdəki əsas rolunu müəyyən edə bildilər. Onlar laboratoriyada RNA ardıcıllıqları sintez edərək, bu ardıcıllıqların müəyyən amin turşularının sintezini necə istiqamətləndirdiyini müşahidə etdilər. Bu təcrübələr, RNA kodonları ilə amin turşuları arasındakı əlaqəni ortaya qoymuşdur ki, bu da molekulyar biologiyada əsaslı bir irəliləyiş olmuşdur. Bu əsas işə görə, Nirenberg və Matthaei 1968-ci ildə, genetik kodun çözülməsinə töhfə verən Robert W. Holley və Har Gobind Khorana ilə birlikdə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatını qazanmışdırlar. Nirenberg’in kəşfi, genetik məlumatın canlı orqanizmlərdə necə ifadə olunduğunu anlamaq sahəsində inqilabi bir addım atmışdır. Genetik kod üzərindəki işindən əlavə, Nirenberg zülal sintezinin mexanizmləri üzərində də mühüm töhfələr vermişdir. O, həmçinin, genlərdəki mutasiyaların xəstəliklərə necə səbəb ola biləcəyini anlamaqda molekulyar genetika tədqiqatlarını irəlilətmişdir. Mükafatlar və tanınma Marshall Nirenberg, karyerası boyunca çoxsaylı mükafatlar və təltiflər almışdır. Bunlara Amerikan Elm və Sənət Akademiyasına və Milli Elm Akademiyasına üzv seçilməsi də daxildir. 1979-cu ildə o, ABŞ-da elmi nailiyyətlərə görə ən yüksək mükafatlardan biri olan Milli Elm Mükafatını almışdır. İrsi Marshall Warren Nirenberg’in molekulyar biologiya sahəsindəki kəşfləri sahəyə davamlı təsir göstərmişdir. Onun genetik kod və RNA-nın zülal sintezindəki rolu barədəki işi, müasir genetika və biotexnologiya üçün təməl yaratmışdır. Nirenberg’in töhfələri, molekulyar biologiyanın öyrənilməsində mərkəzi bir yer tutur və onun irsi bir çox mükafatlar və adına verilmiş institutlarla yad edilir.
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1968/nirenberg/biographical/
https://www.britannica.com/biography/Marshall-Warren-Nirenberg
https://www.dnaftb.org/22/bio.html
https://fi.edu/en/awards/laureates/marshall-warren-nirenberg
https://profiles.nlm.nih.gov/spotlight/jj/feature/biographical-overview
https://www.nature.com/articles/464044a
https://en.wikipedia.org/wiki/Marshall_Warren_Nirenberg
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
