Marne döyüşü - I Dünya Müharibəsi çərçivəsində 1914-cü ilin sentyabrında, xüsusilə 6-12 sentyabr tarixlərində, baş vermiş döyüş. Bu döyüş, qərb cəbhəsindəki ən vacib döyüşlərdən biri idi və həmçinin müharibənin ilk aylarında baş vermiş ən mühüm hərbi qarşıdurmalardan sayılır. Döyüşün başlıca məqsədi, Almaniya qüvvələrinin Fransaya qarşı irəliləyən hücumunun dayandırılması və Fransanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi idi. Tarixi kontekst 1914-cü ilin yayında Almaniya, Fransanı sürətli bir şəkildə məğlub etmək üçün "Şlifen Planı"nı tətbiq etməyə başladı. Bu plan, Almaniyanın əvvəlcə Belçika üzərindən Fransaya hücum etməsini və Fransız qoşunlarını qısa müddətdə məğlub edərək, sonra Rusiya ilə mübarizəyə yönəlməsini nəzərdə tuturdu. Lakin Belçika üzərindən keçən Alman hücumu, Fransızların və Britaniya qoşunlarının müqaviməti ilə qarşılaşıb və Fransızlar cəbhə xəttini bir qədər qoruyub saxlaya bilmişdilər. Döyüşün başlanması Alman qoşunları, 1914-cü ilin avqustunun sonlarına yaxın, Fransaya ciddi bir hücum başladılar və onları Parisə qədər sıxışdırmağa başladılar. Fransızlar və onların müttəfiqləri olan Britaniya qoşunları, çətin bir vəziyyətdə idi və Parisin qorunmasına dair ciddi təhdidlər vardı. Bu vəziyyətdə, Fransız generalı Joseph Joffre, qərb cəbhəsindəki vəziyyəti düzəltmək üçün əks-hücum təşkil etməyə qərar verdi. Bu plan çərçivəsində Fransızlar və Britaniyalılar, 6 sentyabrda Marne çayının sahilində, Alman qüvvələrinin mövqelərini sarsıtmaq və onları geri çəkilməyə məcbur etmək üçün hərəkətə keçdilər. Döyüşün gedişatı Döyüş Marne çayı boyunca, xüsusən də Parisin şərqində, baş vermişdi. Fransızlar, Britaniya qoşunları ilə birləşərək Almanların irəliləyişini dayandırmağa çalışdılar. Fransızların əks-hücumları, müttəfiq qoşunları üçün sürətli bir şəkildə tətbiq olundu və onlar Almanların zəif nöqtələrindən istifadə edərək onlara hücum etməyə başladılar. Bir neçə gün ərzində, Fransız və Britaniya qoşunları, Almanların ön sıralarını sarsıdaraq, onlara geri çəkilmək məcburiyyətini yaratdılar. Almanların sıx cəbhə mövqeləri və Parisin yaxınlığına qədər yaxınlaşmış olmaları, onlara böyük təzyiq yaratdı. 9 sentyabrda Alman qoşunları, çəkilməyə başlamağa başladılar. Nəticə və əhəmiyyəti Marne döyüşü, I Dünya Müharibəsinin gedişatını dəyişdirən və qərb cəbhəsinin stabil qalmasına səbəb olan bir döyüş idi. Almaniya, Fransaya qarşı ciddi bir hücumu dayandırmaq və müharibəni tez başa çatdırmaq məqsədində idi, lakin Marne döyüşü ilə bu məqsədini həyata keçirə bilmədi. Bu döyüş, həmçinin qərb cəbhəsində hərbi maneə yaratdı və trench warfare (tikanlı məngənə) dövrünü başlatdı. Bu, müharibənin qalan hissəsində uzun müddət davam edəcək müdafiə vəziyyətinə gətirib çıxardı. Marne döyüşü, həmçinin Fransanın və müttəfiqlərinin moralını artırdı və onlar müharibəyə davam etmək üçün əminlik qazandılar. Parisin təhlükəsizliyi təmin edildikdən sonra, Fransızlar və Britaniyalılar daha çox zaman qazandılar və döyüşlər, çox uzun müddət davam edən bir stalemate (bərabərlik vəziyyəti) ilə nəticələndi. Döyüşün nəticəsi həmçinin Fransada və digər müttəfiq ölkələrdə "Marne'nun Möcüzəsi" kimi adlandırıldı. Bu, müharibənin başlanğıcında Almaniyanın zəfərini təmin etməsi ehtimalını məhv etmiş və müharibənin uzun sürməsinə gətirib çıxarmışdır.
https://www.britannica.com/event/World-War-I/The-First-Battle-of-the-Marne
https://www.history.com/news/the-first-battle-of-the-marne-100-years-ago
https://www.cheminsdememoire.gouv.fr/en/la-premiere-bataille-de-la-marne
https://encyclopedia.1914-1918-online.net/article/marne-battles-of-the-1-1/
https://www.history.com/this-day-in-history/first-battle-of-the-marne-begins
https://www.bbc.co.uk/history/worldwars/wwone/battle_marne.shtml
https://www.britannica.com/event/First-Battle-of-the-Marne
Tarix : 16 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
