Marabu leyləyi (Leptoptilos crumenifer) - Afrika qitəsinin subtropik və tropik bölgələrində yaşayan, böyük ölçüsü və fərqli görünüşü ilə seçilən bir quş növü. Bu quşlar Leyləklər fəsiləsinə (Ciconiidae) aiddir. Marabu leyləklərinə daha çox savannalarda, bataqlıq ərazilərdə və açıq sahələrdə rast gəlinir. Onlar həm ətyeyən, həm də leşlə qidalanan quşlar arasında yer alır. Maraqlı görünüşü və ekoloji rolu ilə bu növ Afrikanın fauna aləmində xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Taksonomiya Aləm: Animalia Şöbə: Chordata Sinif: Aves Dəstə: Ciconiiformes Fəsilə: Ciconiidae Cins: Leptoptilos Növ: Leptoptilos crumenifer Marabu leyləyi Leptoptilos cinsinə aid üç növdən biridir. Digər iki növ isə Asiyada yaşayan Böyük Adjutant (Leptoptilos dubius) və Kiçik Adjutant (Leptoptilos javanicus) quşlarıdır. Fiziki xüsusiyyətləri Bədəni: Marabu leyləyinin hündürlüyü 120-150 sm arasında dəyişir, qanad açılımı isə 2,6-3,2 metrə qədər çatır. Bu qanad açılımı onların dünyanın ən iri uçan quşlarından biri olmasının səbəbidir. Başları tüksüz və çılpaq olur, qırmızımtıl-boz rəngdədir. Bu xüsusiyyət onların leşlə qidalanarkən gigiyenik olmasına kömək edir. Boyunlarının altından sallanan böyük hava kisəsi (gular kisəsi) diqqəti çəkir. Çəkisi: Bu quşların çəkisi 4-8 kq arasında dəyişir. Erkəklər adətən dişilərdən daha böyük olur. Lələkləri: Qarın hissəsi ağ, qanadları və kürəyi isə tünd boz və ya qara rəngdədir. Dimdik: Uzun və güclü dimdikləri var ki, bu da onların leşləri parçalamaqda üstünlüyünü artırır. Yayılma və yaşayış mühiti Afrika qitəsinin Sahara çölündən cənubda yerləşən bölgələr: 1. Açıq savannalar 2. Bataqlıq ərazilər 3. Çay və göl sahilləri 4. İnsan məskunlaşmalarına yaxın ərazilər Bu quşlar su mənbələrinə yaxın ərazilərdə daha çox müşahidə edilir. İnsanların atdığı tullantılar və məişət zibilləri də onların əsas cəlbedici məkanlarından biridir. Qidalanma Leşlər: Əsasən heyvan qalıqları ilə qidalanırlar. Tüksüz başları və güclü dimdikləri leşlərin parçalanmasını asanlaşdırır. Həşəratlar: Böcəklər, termitlər və digər həşəratlarla qidalanırlar. Kiçik heyvanlar: Kiçik məməlilər, sürünənlər, qurbağalar və balıqlar da qida siyahısındadır. Zibillər: Qidalanma zamanı məişət tullantılarından da istifadə edirlər. Çoxalma və yuvalama Marabu leyləklərinin çoxalma dövrü yaşadıqları ərazilərdən asılı olaraq fərqli vaxtlarda baş verir. Onların çoxalma xüsusiyyətləri: Yuvalama: Yuvalarını əsasən hündür ağaclarda və ya qayalarda qururlar. Yumurta: Dişi quş adətən 2-3 yumurta qoyur. Yumurtaların inkubasiya dövrü təxminən 30 gün çəkir. Bala baxımı: Bala quşlar valideynləri tərəfindən uzun müddət qidalanır. Valideynlər dimdiklərində gətirdikləri yeməyi balalarına verir. Davranışı və əsas xüsusiyyətləri Sosiallıq: Marabu leyləkləri çox vaxt böyük qruplar şəklində yaşayır. Uçuş: Onlar güclü qanadları sayəsində uzun müddət havada qala bilirlər. Səmada uçarkən qanadlarını geniş açıb süzmək onların ən çox rast gəlinən davranışıdır. Səs çıxarma: Marabu leyləkləri sakit quşlardır, lakin cütləşmə dövründə xüsusi səslər çıxara bilirlər. Ekoloji rolu Marabu leyləkləri ekosistem üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Onlar təmizləyici rol oynayaraq, leşləri yeyir və ətraf mühitdə gigiyenanı təmin edirlər. Bu, xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almağa kömək edir. Təhlükələr və mühafizə statusu Marabu leyləkləri hal-hazırda IUCN tərəfindən "ən az narahatlıq doğuran" növ kimi təsnif edilir. Lakin onların populyasiyasına bəzi amillər mənfi təsir göstərir: 1. Meşələrin qırılması: Onların yuva qurduğu ağacların kəsilməsi təhlükə yaradır. 2. Çirklənmə: İnsan tullantılarının və zəhərli kimyəvi maddələrin artması bu quşların sağlamlığına təsir edir. 3. Ovçuluq: Bəzi bölgələrdə onların lələkləri və bədən hissələri üçün ovlanması müşahidə edilir. Maraqlı faktlar 1. Marabu leyləkləri tez-tez "ölüm quşu" və ya "leylək ağası" adlandırılır. Bu ad onların leşlərlə qidalanma vərdişləri ilə əlaqədardır. 2. Onların hava kisələri cütləşmə dövründə xüsusi olaraq şişirilir və cəlbedici görünüş yaradır. 3. Qanadlarının genişliyi onları quru və isti iqlim şəraitində uzun məsafələr qət etməkdə ideal edir.
https://www.britannica.com/animal/marabou-bird
https://ebird.org/species/marsto1
https://eksisozluk.com/marabu--632156
https://www.krugerpark.co.za/africa_marabou_stork.html
Tarix : 2 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
