Maks Delbrük - Amerikalı biofizik və molekulyar bioloq. 4 sentyabr 1906-cı ildə anadan olub və 9 mart 1981-ci ildə vəfat edib. O, bakteriofaqlar (viruslar) üzərində apardığı tədqiqatlarla genetik materialın replikasiyasını və mutasiyasını izah edərək molekulyar biologiyanın əsasını qoyanlardan biri olub. Bu işinə görə 1969-cu ildə Salvador Luria və Alfred Hershey ilə birgə Fiziologiya və Tibb üzrə Nobel Mükafatını qazanıb. Delbrük fizika ilə biologiyanı birləşdirərək yeni elmi yanaşma tətbiq edib. Erkən həyat və təhsil Maks Emil Yulius Delbrük 4 sentyabr 1906-cı ildə Almaniyanın Berlin şəhərində anadan olub. Atası Hans Delbrük tanınmış tarixçi, anası Lina Thiersch isə elmi ailədən gəlirdi. Yeddi bacı-qardaşın ən kiçiyi olan Delbrük intellektual mühitdə böyüyüb. Uşaqlıqda astronomiyaya maraq göstərib, lakin sonradan fizikaya yönəlib. Göttingen Universitetində fizika oxuyub və 1930-cu ildə Maks Born və Verner Heyzenberqin rəhbərliyi ilə kvant mexanikası üzrə doktorluq dərəcəsi alıb. Niels Bor ilə Kopenhagenə gedərək fizika tədqiqatlarını davam etdirib. Karyera Delbrük 1930-cu illərdə fizikadan biologiyaya keçid edib, çünki canlı sistemlərin fiziki qanunlarla izahını maraqlı görüb. 1932-ci ildə Borun “İşıq və Həyat” leksiyasından ilhamlanaraq genetikaya fokuslanıb. 1937-ci ildə ABŞ-a köçüb və Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda (Caltech) Rockefeller Fondu təqaüdü ilə işə başlayıb. Burada bakteriofaqlarla tanış olub və Salvador Luria ilə əməkdaşlığa başlayıb. 1942-ci ildə nəşr etdikləri məqalədə faqların mutasiyaya uğraması və replikasiyası haqqında ilk dəqiq dəlilləri təqdim ediblər, bu da DNT-nin genetik material olduğunu göstərib. Delbrük “Faq Qrupu”nun (Luria və Hershey ilə) lideri olub və 1945-ci ildə Cold Spring Harbor Laboratoriyasında faq kursları təşkil edib. Bu kurslar molekulyar biologiyanın gənc nəslini yetişdirib. 1947-ci ildə Caltech-də professor olub və 1960-cı illərdə bitki virusları və görmə sistemləri üzrə tədqiqatlara keçib. 1977-ci ildə təqaüdə çıxıb, lakin elmi maraqlarını davam etdirib. Onun işi fiziki metodların biologiyaya tətbiqində öncül olub və DNT strukturunun kəşfinə (Watson və Crick) zəmin yaradıb. Şəxsi həyat və miras Delbrük 1940-cı ildə Meri “Manni” Bruce ilə evlənib və onların dörd övladı olub. Hazırcavab və eksentrik şəxsiyyəti ilə tanınıb, musiqiyə (xüsusilə Bax) və filosofiyaya maraq göstərib. Ateist olsa da, həyatın mənşəyi ilə bağlı dərin suallar qaldırıb. Onun mirası molekulyar biologiyanın doğuşundakı rolu və genetik mexanizmlərin fiziki izahıdır. “Luria-Delbrük təcrübəsi” mutasiyaların təsadüfi olduğunu sübut edib və bu gün də genetika dərsliklərində öyrədilir. 1981-ci ildə Kaliforniyada xərçəngdən vəfat edib, lakin elmi təsiri davam edir.

İstinadlar

https://www.britannica.com/biography/Max-Delbruck

https://www.mdc-berlin.de/news/news/who-was-max-delbruck

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2034633/

https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1969/delbruck/biographical/

https://oralhistories.library.caltech.edu/16/1/OH_Delbruck_M.pdf

https://www.mdc-berlin.de/about/us/history

https://en.wikipedia.org/wiki/Max_Delbr%C3%BCck

Tarix : 15 mart 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.