Lui Jan-Batist Alfonse Başelye (11 mart 1870 – 28 aprel 1946) - Fransız riyaziyyatçısı, maliyyə riyaziyyatının pioneri kimi tanınır. Onun maliyyə bazarlarında stoxastik proseslər üzərində apardığı tədqiqatlar müasir ehtimal nəzəriyyəsi və maliyyə riyaziyyatının əsasını qoymuşdur. Başelyenin 1900-cü ildə yazdığı doktorluq dissertasiyası Spekulyasiya nəzəriyyəsi maliyyə modelləşdirilməsində Braun hərəkəti anlayışını təqdim etmiş və iqtisadiyyat, fizika və tətbiqi riyaziyyat kimi sahələrə təsir etmişdir. Erkən həyatı və təhsili Başelye Fransanın Le Havr şəhərində anadan olmuşdur. O, Parisdə Sorbonna Universitetində riyaziyyat təhsili almış və ehtimal nəzəriyyəsi ilə maraqlanmağa başlamışdır. Onun Henri Puanqarenin rəhbərliyi altında yazdığı 1900-cü il doktorluq işi fond bazarlarının davranışını riyazi olaraq modelləşdirən ilk tədqiqatlardan biri hesab olunur. Akademik və peşəkar karyerası İşinin yenilikçi xarakterinə baxmayaraq, Başelye öz dövründə geniş tanınmamışdır. O, Fransanın müxtəlif universitetlərində akademik vəzifələr tutsa da, dövrünün məşhur riyaziyyatçıları qədər nüfuz qazana bilməmişdir. Onun stoxastik proseslər üzərindəki ideyaları XX əsrin ortalarına qədər unudulmuş qalmış və yalnız müasir maliyyə nəzəriyyələrinin, xüsusilə də opsion qiymətləndirməsi üçün Blek-Şoulz modelinin inkişafı ilə yenidən dəyərləndirilmişdir. İrsi Bu gün Başelye maliyyə riyaziyyatının əsasını qoyan alimlərdən biri kimi qəbul edilir. Onun Braun hərəkəti ilə bağlı işi həm maliyyə, həm də fizika sahəsində aparılan tədqiqatlara təsir etmişdir. Onun şərəfinə Başelye Maliyyə Cəmiyyəti yaradılmış və onun riyazi maliyyə və ehtimal nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələr tanınmışdır.
https://www.historyofdatascience.com/louis-bachelier-an-underappreciated-revolutionary/
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Bachelier/
https://www.evidenceinvestor.com/post/louis-bachelier-the-mathematician-every-investor-should-know-about
https://www.institutlouisbachelier.org/en/ilb-dna/louis-bachelier-the-mathematician/
https://encyclopediaofmath.org/wiki/Bachelier,_Louis
https://shs.hal.science/halshs-00447592/file/BACHEL2.PDF
https://en.wikipedia.org/wiki/Louis_Bachelier
Tarix : 11 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
