Liz Çikaxe Çuray - Perulu yerli lider. 8 dekabr 1982-ci ildə anadan olub. O, Perunun şimal-şərqindəki Loreto bölgəsində yağış meşələri və çayların qorunmasında böyük töhfələr verib, Yaqua xalqının hüquqlarını müdafiə edib. Onun səyləri sayəsində 2018-ci ildə Yaquas Milli Parkı yaradılıb. 2019-cu ilin yanvarında Limada Fransa və Almaniya səfirləri tərəfindən Franko-Alman İnsan Hüquqları Mükafatına layiq görülüb. Çikaxe 2021-ci ildə Goldman Ətraf Mühit Mükafatını da qazanıb, bu mükafat “Yaşıl Nobel” kimi tanınır. Erkən həyat və təhsil Liz Çikaxe 1982-ci ildə Perunun Loreto bölgəsinin Pebas rayonunda, Boras de Pukaurkilyo yerli icmasında doğulub. O, “Newat” (qırğı) klanına mənsubdur. Uşaqlığını meşədə keçirib və burada təbiətin və vəhşi heyvanların dəyərini öyrənib. Gəncliyində bölgədəki yerli icmalar qanunsuz ağackəsmə və mədənçilik təhlükəsi ilə üzləşib. 16 yaşında ətraf mühit fəalı kimi fəaliyyətə başlayıb və icmasında təşkilatçılıqla məşğul olub. Rəsmi təhsili haqqında məlumat məhduddur, lakin icmasının bibliya institutunda və bazar günü məktəbində uşaqlarla işləyərək ünsiyyət və liderlik bacarıqlarını inkişaf etdirib. Karyera Çikaxe 2013-cü ildə Pebas rayonunun meri vəzifəsinə namizəd olub, baxmayaraq ki, seçkidə qalib gəlməyib, bu təcrübə ona bölgənin problemlərini dərindən öyrənməyə imkan verib. 2014-cü ildə Ampiyaku çayının yerli icmalar federasiyasının (FECONA) prezidenti seçilib. Bu vəzifədə o, Yaquas Milli Parkının yaradılması üçün kampaniya apararaq hökumət rəsmiləri, alimlər və digər yerli liderlərlə əməkdaşlıq edib. 2017-ci ildə Bonda keçirilən BMT İqlim Dəyişikliyi Konfransında (COP 23) Yaquasın qorunmasının vacibliyini dünyaya çatdırıb. 2018-ci ilin yanvarında 868,972 hektar ərazini əhatə edən park rəsmi olaraq təsis edilib, bu da minlərlə nadir növləri və yerli icmaların yaşayışını qoruyub. O, həmçinin qadınların iqtisadi inkişafı üçün çalışıb və hazırda yerli qadınlarla birlikdə toxumdan aksesuarlar və çambira lifindən çantalar hazırlayan kooperativi idarə edir. Pandemiya zamanı bu işlər zəifləsə də, Çikaxe gəncləri liderliyə hazırlamaq və meşələri qorumaq missiyasını davam etdirir. Şəxsi həyat və miras Liz Çikaxe beş uşaq anasıdır və ailəsi ilə Loreto bölgəsində yaşayır. Şəxsi həyatı haqqında az danışsa da, meşədəki uşaqlıq xatirələri və atasının icma görüşləri onun fəallığına ilham verib. Onun mirası Yaquas Milli Parkının qorunması, yerli xalqların hüquqlarının müdafiəsi və Amazonun biomüxtəlifliyinin saxlanmasıdır. Çikaxe təhdidlərlə üzləşsə də (məsələn, qanunsuz mədənçilərdən), cəsarəti ilə tanınıb. Onun işi qlobal miqyasda yerli liderliyin və ətraf mühitin qorunmasının simvolu kimi qəbul edilir.
https://www.goldmanprize.org/recipient/liz-chicaje-churay/
https://www.oneearth.org/environmental-hero-liz-chicaje-churay/
https://www.pmi.org/future-50/2022-honorees/liz-chicaje-churay
https://www.bbc.com/news/world-latin-america-57427697
https://resoilfoundation.org/en/environment/chicaje-churay-land-struggle/
https://dialogue.earth/en/forests/43817-liz-chicaje-the-church-teacher-who-won-the-goldman-prize/
https://en.wikipedia.org/wiki/Liz_Chicaje
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
