Lady Macbeth effekti (LME) - Psixologiya sahəsində insan davranışının maraqlı bir fenomeni kimi təsvir edilir. Bu effekt, insanların mənəvi ləkələnmə hissi keçirdikdən sonra fiziki təmizliyə daha çox meyilli olmasını ifadə edir. Xüsusiyyətlər Adını Uilyam Şekspirin “Macbeth” əsərinin qəhrəmanlarından biri olan Lady Macbethdən alır. O, psixoloji narahatlıq və günahkarlıq hissi ilə əllərini dəfələrlə yumağa çalışırdı. LME, əxlaqi prinsiplərin və şəxsi günah hisslərinin insanın fiziki təmizliyə olan ehtiyacına təsir etdiyini göstərən bir çox elmi tədqiqatda öyrənilmişdir. Bu fenomen xüsusilə etik prinsipləri pozan və ya başqalarını aldadan insanlar arasında müşahidə olunur. Tarix İlk dəfə olaraq LME 2006-cı ildə Lawrence Williams və John Bargh tərəfindən araşdırılmışdır. Tədqiqat zamanı iştirakçılardan bir etik dilemmaya dair qərar vermələri tələb edildi. Sonra isə onların təmizləyici məhsullara olan marağı ölçüldü. Nəticədə, mənəvi ləkələnmə hissi keçirən insanların sabun, su kimi təmizləyici məhsulları daha çox seçdikləri aşkar edildi. Chen-Bo Zhong və Katie Liljenquist tərəfindən aparılmış başqa bir tədqiqatda iştirakçılar əxlaqi olaraq düzgün olmayan bir hərəkət etdiklərini təsəvvür etməyə məcbur oldular. Bu insanların çoxu sonradan əllərini yumaq və ya təmizləyici məhsullardan istifadə etmək istəyini bildirdilər. Araşdırmalar göstərir ki, LME bütün mədəniyyətlərdə eyni şəkildə təzahür etmir. Məsələn, individualist mədəniyyətlərdə mənəvi ləkələnmə ilə bağlı təmizlik ehtiyacı daha çox müşahidə olunur. Tətbiq sahələri Lady Macbeth effekti yalnız psixologiyada deyil, həm də müxtəlif sahələrdə, xüsusilə marketinq və sosial siyasət sahələrində əhəmiyyətli təsirlər yaratmışdır. Bu fenomenin başa düşülməsi, insanların etik səhvlərlə üzləşdikdən sonra fiziki təmizliklə bağlı davranışlarını düzgün proqnozlaşdırmağa imkan verir. Məsələn, marketinq sahəsində şirkətlər, istehlakçılara məhsul təqdim edərkən etik məsələlərdən sonra fiziki təmizləmə və ya sabun təklif edərək onların ehtiyaclarını qarşılayırlar. Lady Macbeth effekti insan psixologiyasını və davranışlarını daha yaxşı başa düşməyə kömək edir. Mənəvi təmizliyin insanlar üçün nə qədər vacib olduğunu vurğulayan bu effekt, həm də əxlaq və fiziki təmizlik arasında güclü bir əlaqə olduğunu sübut edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Lady_Macbeth_effect
https://www.psychologytoday.com/intl
https://www.researchgate.net/publication/362100631_A_study_of_the_psychological_effect_The_lady_macbeth_effect
https://www.discovermagazine.com/planet-earth/the-lady-macbeth-effect-how-physical-cleanliness-affects-moral-cleanliness
https://scholar.google.co.th/citations?view_op=view_citation&hl=th&user=60c67g0AAAAJ&citation_for_view=60c67g0AAAAJ:ULOm3_A8WrAC
Tarix : 8 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
