Kursk Döyüşü - II Dünya Müharibəsinin qərb cəbhəsindəki ən mühüm döyüşlərdən biri. Bu döyüşün ətraflı analizi, müharibənin gedişatını ciddi şəkildə dəyişdirmiş və Sovetlərin qələbəsindən sonra Almaniyanın müdafiə mövqeləri zəifləmişdir. Kursk Döyüşü həm də tank döyüşlərinin ən böyüyü olaraq tanınır. Fonda başlanğıc 1942-ci ilin ortalarında Sovetlər, Stalinqrad döyüşündə qazandıqları böyük zəfərlə Almanların cənubdan irəliləməsini dayandırmışdılar. Həmçinin, Sovetlər Leningrad və Moskva ətrafında da müdafiə mövqelərini möhkəmləndirmişdilər. Almanlar isə öz növbəsində, 1943-cü ilin yayında Sovet İttifaqını yenidən zəbt etmək üçün hücuma keçməyə qərar verdilər. Almaniya, kursk bölgəsində Sovet müdafiə mövqelərini sındırmağı və buradakı geniş ərazilərdə Sovetləri sıxışdırmağı planlaşdırırdı. Bu məqsədlə, "Zitadelle" adı ilə tanınan hücum əməliyyatı başlatdı. Almanların planı Almaniya, Sovetlərin Kursk bölgəsindəki müdafiə mövqelərini sındırmaq və Sovetləri cənuba doğru sıxışdırmaq istəyirdi. Bu məqsədlə, Almanlar ən güclü tankları olan "Tiger" və "Panther" tanklarını, müasir artilleriya və hava qüvvələrini döyüşə qatmağa qərar verdilər. Almanların hücumu, əvvəlcə Kursk ətrafındakı geniş müdafiə xətti ilə qarşılaşacaqdı. Almanlar Sovetləri bu mövqeləri yarmaqla ciddi şəkildə zəiflətməyi planlaşdırırdılar. Sovetlərin cavabı və hazırlığı Sovetlər, almanların hücumunu öncədən gözləyərək, Kursk bölgəsini ciddi şəkildə müdafiə etməyə başladılar. Sovet kəşfiyyatı, almanların hücum planlarını aşkarladı və bu, Sovetlərə vaxt qazandırdı. Sovetlər böyük tank və piyadadan ibarət müdafiə xətti qurmağa başladılar. Kursk bölgəsi, almanların hücumunun hədəfi olacağı təqdirdə, Sovetlər tərəfindən çox yaxşı planlaşdırılmış müdafiə mövqeləri ilə hazırlanmışdı. Sovetlər həmçinin çoxsaylı mina tələləri və tank əleyhinə maneələr qurdular. Həmçinin, Sovetlər çox sayda tank, topçu və aviasiya ilə mübarizəyə hazır idilər. Döyüşün başlanması 1943-cü ilin iyulunun 5-də, Almaniya "Zitadelle" əməliyyatını başlatdı. Hücum, Kursk ətrafındakı müdafiə mövqeləri üzərindəki Sovet müdafiəsini qırmağa yönəlmişdi. Almanlar bu hücumda 50.000-dən çox əsgər, 2.700 tank, 2.000 aviasiya və digər silahlarla iştirak edirdilər. Lakin Sovetlər artıq yaxşı hazırlanmış bir müdafiə xətti ilə Almanları qarşılayırdılar. Sovet tankları və piyada qüvvələri əhəmiyyətli döyüşlərdə Alman tanklarını sıradan çıxarmağa başladılar. Kursk döyüşündəki ən mühüm anlardan biri, Sovetlərin tanklarının "T-34" modelinin Alman "Panther" və "Tiger" tanklarına qarşı mübarizə aparması idi. Hava döyüşləri və sovet müdafiəsi Hava qüvvələri döyüşün gedişatında mühüm rol oynadı. Sovetlərin mükəmməl hava hücumları alman hava qüvvələrini ciddi şəkildə zərərsizləşdirdi. Sovet kəşfiyyatının məlumatları, almanların hücum mövqelərini müəyyən etməyə kömək etdi və bu, Sovetlərin qarşı hücuma keçmələrinə imkan verdi. Sovetlərin qarşı hücumu Sovetlər, almanların hücumunun dayandığını və Almanların müdafiəyə keçdiyini gördükdən sonra, qarşı hücuma keçdilər. Sovetlər bu zaman təkcə Kursk ətrafında deyil, həm də cənubda və şimalda hücum başlatmağa başladılar. Sovetlər almanların zəif mövqelərini istismar edərək, hücumları sürətləndirdilər. Nəticələr Kursk Döyüşü, almanların məqsədinə çatmadan sona çatdı. Sovetlər, Almanların hücumunu qarşılayaraq onların tank qüvvələrini məhv etdilər və ərazini qorudular. Kursk Döyüşü, Almaniyanın artıq hücum qabiliyyətinin zəifləmiş olduğunu göstərdi. Sovetlər Kursk ətrafında qalib gəldilər və bu döyüşdən sonra Almaniya müdafiə mövqelərinə keçdi. Döyüşün sonunda Sovetlər Almaniyanın hücumunu dayandırdılar və müharibənin növbəti mərhələsində üstünlük qazandılar. Kursk Döyüşü, Sovetlərin irəliləməyə başlamasının və Almaniyanın geri çəkilməyə məcbur olmasının simvolu oldu. Kursk Döyüşü həm də tank döyüşlərinin ən böyüyü və II Dünya Müharibəsinin döyüşləri arasında ən mühüm döyüşlərdən biri olaraq tarixdə qaldı.
https://www.britannica.com/event/Battle-of-Kursk
https://www.history.com/topics/world-war-ii/battle-of-kursk
https://cepa.org/article/the-second-battle-of-kursk-an-omen-of-doom/
https://www.normandy1944.info/home/battles/battle-of-kursk
https://tankmuseum.org/article/background-battle-kursk
https://soviethistory.msu.edu/1943-2/battle-of-kursk/
Tarix : 8 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
