Krespi efekti (ing. Crespi effect) - Psixologiyada bir şəxsin vəziyyətə uyğun olaraq gözlənilməz davranışlarının digər şəxslərə təsirini təsvir edir. Bu konsept əsasən insanın davranışlarının və ya emosional reaksiyalarının başqalarının hərəkətlərinə təsir etməsini göstərir. Krespi effekti, xüsusilə motivasiya və nəticələrin kəskin dəyişikliklərində müşahidə edilir. Məsələn: 1. Əgər işçi əvvəllər yüksək mükafat və motivasiya ilə çalışıbsa və bir anda mükafat azalırsa, onun iş keyfiyyəti kəskin düşə bilər. 2. Əksinə, əvvəllər aşağı səviyyədə işləyən bir şəxsin mükafatı artdıqda onun performansı qəfildən yüksələ bilər. Mahiyyəti Bu effekt daha çox təşkilati davranışlarda, iş yerlərində motivasiya və nəticələrin idarə edilməsində diqqətə alınır. Krespi effekti (Crespi Effect) psixologiyada heyvanlar və insanlar üzərində aparılan öyrənmə və motivasiya araşdırmalarında müşahidə edilən maraqlı bir fenomendir. İlk dəfə Amerikalı psixoloq Leo Crespi tərəfindən 1942-ci ildə siçanlar üzərində aparılmış təcrübədə qeydə alınmışdır. Krespi effekti, mükafatın miqdarında və ya keyfiyyətindəki dəyişikliklərin davranış sürətinə və səmərəliliyinə təsirini ifadə edir. Mükafat dəyişiklikləri davranışın ya sürətlə artmasına (pozitiv dəyişiklik) və ya azalmasına (neqativ dəyişiklik) səbəb olur. Misallar: 1. Pozitiv dəyişiklik (müsbət təsir): Siçan əvvəlcə az miqdarda yem üçün labirinti keçirdi, lakin yem miqdarı artırıldıqda siçanın labiriti keçmə sürəti kəskin artdı. 2. Neqativ dəyişiklik (mənfi təsir): Siçanın əvvəlki mükafatı yüksək idi, lakin mükafat azaldıldıqda onun motivasiyası düşdü və labiriti keçmə sürəti azaldı. İnsan davranışında tətbiqi: - Bir işçinin maaşı artırıldıqda onun işə həvəsi və performansı yüksələ bilər. - Əksinə, maaş azalarsa və ya gözlənilən mükafat verilməzsə, həmin işçi performansını azalda bilər. Krespi effekti, mükafat və motivasiya arasındakı əlaqəni dərin başa düşmək üçün istifadə olunur. Həmçinin, davranış dəyişikliyində gözlənilən nəticələrin dəyişkənliyini də izah edir.
https://scales.arabpsychology.com/trm/crespi-effect/
https://medium.com/psych-simple/simple-psychology-for-daily-life-the-crespi-effect-1ff5a51c905c
https://psycnet.apa.org/record/1959-00711-001
https://dictionary.apa.org/
https://psycnet.apa.org/buy/1959-00711-001
Tarix : 12 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
