Krater döyüşü (1864) - Amerikan Vətəndaş müharibəsinin mühüm döyüşlərindən biri olub, 30 iyul 1864-cü ildə Virginia ştatının Petersburg şəhəri yaxınlığında baş vermişdir. Bu döyüşün ən diqqət çəkən xüsusiyyəti, Birlik (Şimali) ordusunun Konfederasiya (Cənubi) ordusunun mövqelərini yeraltı tunellə zərbə vurmaqla açmağa çalışmasıdır. Döyüşün adı da buradakı yeraltı partlayış nəticəsində meydana gələn böyük kraterdən götürülmüşdür. Döyüşün arxasında duran əsas səbəblər 1864-cü ilin iyul ayında Birlik komandiri General Ulysses S. Grant, Petersburg şəhərinə hücum etmək üçün yeni bir taktikaya əl atdı. Grant, Petersburg-u 9 ay boyunca mühasirəyə almış və şəhər ətrafında yerləşən Konfederasiya mövqelərini zəifləndirməyə çalışmışdı. Lakin şəhəri birbaşa ələ keçirməkdə çətinlik çəkirdi. Buna görə də, General Grant mühəndislərdən istifadə edərək, Konfederasiya mövqelərinin altına böyük bir tunel qazdırmaq qərarına gəldi. Bu tunelin sonunda güclü partlayıcı maddələr yerləşdirilərək, Konfederasiya xətti darmadağın edilmək və şəhərə hücum edilərək sürətli bir irəliləyiş əldə etmək məqsəd qoyulmuşdu. Taktika Birlik mühəndisləri, Konfederasiya ordusunun müdafiə xəttinin altına təxminən 500 fut (təxminən 150 metr) uzunluğunda bir tunel qazmışdılar. Tunelın sonuna, 8.000 funt (təxminən 3.600 kq) amonit (partlayıcı maddə) yerləşdirildi. 30 iyul 1864-cü ildə, partlayış baş verdikdən sonra böyük bir krater yaranmış və Konfederasiya ordusunun mövqeləri dağıdılmışdı. Birlik qoşunları bu fürsəti istifadə etməyə çalışdı, lakin gözlənilən təsir yaranmadı. Səhvlər və nəticələr Kraterdən sonra Birlik ordusu, yaranan boşluqdan faydalanmaqda çətinlik çəkdi. Əslində, ordunun çoxu bu anı böyük bir fürsət kimi qiymətləndirdi, lakin planlaşdırılmamış hücumlar və komanda zəhminləri nəticəsində, müttəfiq qüvvələr çox zamanlıq bir şəkildə irəliləmədilər. Xüsusilə, Birlikin komandanlığı, hücuma keçərkən səhv taktika tətbiq etdi və müharibənin ən önəmli anlarında, sərkərdələr arasında əlaqəsizliklər müşahidə olundu. Konfederasiya ordusu isə bu zaman öz mövqelərini bərpa edərək qarşı hücumlar təşkil etdi. Konfederasiya generalı Robert E. Lee-nin rəhbərlik etdiyi qüvvələr, Birlik ordusunu geri ataraq böyük itkilərə səbəb oldular. Birlik üçün döyüşün nəticəsi çox ağır oldu. 3.500-dən çox hərbçi həlak oldu, 2.500-dən çoxu isə yaralandı. Krater döyüşünün nəticələri Birlik ordusu məqsədinə çata bilmədi və mühasirəni qıra bilmədi. Döyüş, həm taktik səhvlərin, həm də planlaşdırılmamış hərəkətlərin müharibə nəticələrini necə dəyişə biləcəyini göstərdi. Bu döyüş, həmçinin yeraltı partlayışların döyüş sahəsində necə istifadə edildiyinə dair maraqlı bir nümunə oldu, amma texnologiyanın döyüşün uğuruna gətirib çıxarmadığı görüldü. Krater döyüşü, həmçinin Birlikin müharibə boyunca hələ də Konfederasiya üzərində qələbə qazana bilmədiyini göstərdi, baxmayaraq ki, General Grantin digər əməliyyatları və müharibənin sonunda qazandığı qələbələr sonunda müharibənin gedişatını dəyişdi. Beləliklə, Krater döyüşü, sadəcə bir uğursuz hücum olmaqla qalmayıb, həm də Vətəndaş müharibəsinin qərar verici döyüşlərinin necə böyük hərbi və psixoloji təsirə sahib olduğunu göstərmişdir.
https://www.britannica.com/event/Battle-of-the-Crater-1864
https://encyclopediavirginia.org/entries/crater-battle-of-the/
https://www.history.com/this-day-in-history/union-forces-stopped-at-the-battle-of-the-crater
https://www.jstor.org/stable/j.ctt2jck8q
https://naucenter.as.virginia.edu/blog-page/916
https://www.nps.gov/places/battle-of-the-crater.htm
https://www.historicpetersburg.org/the-battle-of-the-crater/
https://www.battlefields.org/learn/articles/crater
https://www.battlefields.org/learn/civil-war/battles/crater
Tarix : 9 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
