Köstəbək ilanı (Pseudaspis cana) - Lamprophiidae ailəsinə və daha sonradan Pseudaspididae ailəsinə daxil edilmiş bir ilan növüdür. Bu növ Cənubi Afrikanın böyük bir hissəsinə endemikdir və Pseudaspis cinsinin yeganə üzvüdür. Bir araşdırmada göstərilmişdir ki, P. cana bal porsuğu da daxil olmaqla digər növlər tərəfindən tutulur və yeyilir. Köstəbək ilanın qalıqları porsuğun nəcisində tapılmış və yeyilən fərdlərin daha iri nümunələr olduğu güman edilmişdir. Taksonomiya P. cana ilk dəfə Karl Linney tərəfindən 1758-ci ildə "Systema Naturae"nin 10-cu nəşrində təsvir edilmişdir. İlk binomial adı Coluber cana olmuşdur. Daha sonra 1854-cü ildə André Marie Constant Duméril, Gabriel Bibron və Auguste Duméril tərəfindən Coronella cana adlandırılmış, 1864-cü ildə isə Edward Drinker Cope tərəfindən Pseudaspis cana kimi yenidən təsnif edilmişdir. P. cana, Pseudaspis cinsinin yeganə növüdür. Bu cins əvvəllər Lamprophiidae ailəsinə daxil edilsə də, sonradan Pseudaspididae ailəsinə köçürülmüşdür. 2019-cu il tarixli bir araşdırmada Pseudaspididae ailəsinin statusunun "ehtiyatla yanaşmaq lazım olduğu" və Buhoma cinsinin bu ailəyə aid olmaya biləcəyi qeyd edilmişdir. Təsvir Köstəbək ilan ümumi uzunluğu (quyruq daxil olmaqla) 2 m (6 fut 7 düym) qədər böyüyə bilər. Kiçik başı və iti burnu ilə xarakterizə olunur. Bədəni möhkəm və boru şəklindədir. Lamprophiidae ailəsinin əksər üzvləri kimi, P. cana zəhərli deyil. Yetkin fərdlərdə bədən əsasən bir rəngdə olur və sarıdan qəhvəyiyə, bozdan tam qaraya qədər dəyişə bilər. Cavan fərdlərdə tünd ləkələr və nöqtələr var, lakin yaşlandıqca bu işarələr itir. Rəng coğrafi mövqeylə əlaqəli ola bilər: cənubda əksər nümunələr qara rəngdədir, şimalda isə qəhvəyi, qırmızı-qəhvəyi, boz və ya sarı rəngli nümunələr tapılır. Qidalanma P. cananın əsas qida mənbəyi qızıl köstəbəklər (buna görə də "köstəbək ilan" adlanır), gəmiricilər və digər kiçik məməlilərdir. Bu səbəbdən, problemli gəmiricilərin təbii nəzarəti üçün faydalı hesab olunur. Onun qidasına dəniz quşlarının yumurtaları da daxil ola bilər. Robben adasında köstəbək ilanların Spheniscus demersus (Afrika pinqvini), Larus hartlaubii (Harlaub qağayısı) və Numida meleagris (dəbilqəli qinə quşu) yumurtalarını yediyi müşahidə edilmişdir. Cavan fərdlərin Strongylopus grayii (klik edən çay qurbağaları) ilə qidalandığı da qeyd edilmişdir. Köstəbək ilan Karoo priniyasının (Prinia maculosa) yuva yırtıcısıdır. P. cana, P. maculosa-nın yuva uğurunu azaldan və reproduktiv itkilərə səbəb olan ən azı altı ilan növündən biridir. Yayılması və yaşayış yeri Köstəbək ilanın yayılma sahəsi Cənubi Afrikanın böyük bir hissəsini əhatə edir. P. cana Kalahari Gemsbok Milli Parkında çox yayılmışdır. Şimalda Anqoladan şərqdə Keniyaya və Cənubi Afrikaya qədər geniş bir ərazidə tapılır. Köstəbək ilan digər heyvanların tərk etdiyi yuvalarda yaşayır. Cənubi Afrika Keypinin kolluqlarından yüksək yaylaların otlaqlarına qədər müxtəlif yaşayış yerlərində tapıla bilər. Dağlıq və səhra bölgələrində də müşahidə edilmişdir. Çoxalma Köstəbək ilan canlı doğuran (vivipar) bir növdür. Cütləşmə yazın sonunda (oktyabr) baş verir və dişi adətən 25 ilə 50 arasında, bəzən isə 95-ə qədər bala doğur. Yeni doğulmuş ilanlar 20-30 sm uzunluğunda olur. Əsarətdə Köstəbək ilan "kifayət qədər aqressiv" ola bilər. Zəhərli olmasa da, ciddi dişləmə yaralarına səbəb ola bilər. Buna baxmayaraq, kifayət qədər əhliləşdirildikdə yaxşı ev heyvanı ola biləcəyi qeyd edilir.
https://www.africansnakebiteinstitute.com/snake/mole-snake/?srsltid=AfmBOoq6CtTEjo5w7SZ3R97Om5oi59ss6YVVkmvAIH5y-XB9YN0mmNvW
https://www.bayworld.co.za/mole-snake-bayworld
https://animalia.bio/mole-snake
https://a-z-animals.com/animals/mole-snake/
https://tokaipark.com/2021/03/mole-snake/
https://www.aquarium.co.za/animals/mole-snake
https://en.wikipedia.org/wiki/Mole_snake
Tarix : 9 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
