Komputerləşdirilmiş Biomexanik İnsan Modeli (COMBIMAN) - İnsanın biomexanikasını simulyasiya etmək və öyrənmək üçün hazırlanmış müasir hesablama çərçivəsi. Mahiyyəti Bu model insan hərəkətləri, fiziologiyası və xarici qüvvələrin insan bədəninə təsiri barədə anlayışları artırmağa kömək edir. COMBIMAN-ın əsas məqsədi, müxtəlif sahələrdə (tibb, idman elmləri, mühəndislik və reabilitasiya kimi) tətbiq olunan insan bədəninin yüksək səviyyədə təmsilini yaratmaqdır. Tarix COMBIMAN modeli 1990-cı illərin əvvəllərində, insan anatomiyasını və hərəkətini daha ətraflı şəkildə təmsil etmək məqsədilə hazırlanmışdır. Başlanğıcda, model yalnız sadə oynaqların hərəkətlərini və bədən duruşlarını simulyasiya etməyi hədəfləyirdi. Lakin zaman keçdikcə hesablama gücünün və modelləşdirmə texnologiyalarının inkişafı ilə COMBIMAN daha mürəkkəb xüsusiyyətlər, məsələn, əzələ dinamikası, yüklərin bədənə təsiri və real vaxtda hərəkət simulyasiyaları ilə təchiz edilmişdir. COMBIMAN çoxsaylı komponentlərdən ibarət bir modeldir və insanın biomexanikasının əsas aspektlərini simulyasiya edir: - Skelet sistemi: COMBIMAN insan skeletini, o cümlədən sümükləri, oynaqları və bağları təmsil edir. Model, realistik oynaqların bucaqları, sümük strukturları və skelet hərəkətlərini idarə edən fiziki xüsusiyyətləri nəzərə alır. - Əzələ sistemi: Bu model, müxtəlif hərəkət növləri zamanı əzələ qüvvələrini və qarşılıqlı əlaqələri simulyasiya edir. Əzələlər, oynaqlarda sümükləri hərəkətə gətirmək üçün qüvvə yaradan aktuatorlar kimi modelləşdirilir. - Oynaq nexanikası: COMBIMAN insan oynaqlarının mürəkkəbliyini nəzərə alır, məsələn, oynaq sərtliyi, hərəkət məhdudiyyətləri və tork istehsalı kimi amilləri simulyasiya edir. Bu model sadə çubuq oynaqlarından tutmuş, çiyin və bud kimi mürəkkəb çox oxlu oynaqlara qədər müxtəlif tipli oynaqları simulyasiya edə bilir. - Kinematik simulyasiyalar: Model, insan hərəkətini simulyasiya etmək üçün kinematik analizi daxil edir. Bu, oynaqların bucaqları, sürət, sürətlənmə və digər kinematik parametrlər barədə məlumatlar təqdim edir, beləliklə hərəkət nümunələrinin və effektivliyinin daha yaxşı başa düşülməsini təmin edir. - Xarici qüvvələr və qarşılıqlı əlaqələr: COMBIMAN, cazibə qüvvəsi, zərbə qüvvələri və müqavimət kimi xarici qüvvələri simulyasiya edə bilir. Bu, bədənin müxtəlif yükləmə şərtlərinə necə reaksiya verdiyini öyrənmək üçün istifadə edilir, məsələn, məşq zamanı, reabilitasiya prosesində və ya yaralanma vəziyyətlərində. - Yorulma və zədələnmə modelləri: COMBIMAN, təkrarlanan hərəkətlər və ya artıq gərginlik nəticəsində əzələlərin yorulması və zədələnmə riskini proqnozlaşdırmağa imkan verir. Hərəkətlərin bədən üzərindəki təsirlərini analiz edərək, zədə riskini azaltmaq üçün optimal hərəkət nümunələrini təklif edir. Tətbiq sahələri - Tibbi araşdırmalar: İnsan hərəkətinin pozulması, reabilitasiya strategiyaları və cərrahi planlaşdırma sahələrində COMBIMAN mühüm bir rol oynayır. Model, əməliyyat və ya zədələnmə vəziyyətlərini simulyasiya edərək tibb mütəxəssislərinə daha effektiv müalicə metodları hazırlamağa kömək edir. - İdman elmləri: Bu model, idman performansının təhlili, texnika optimallaşdırması və zədələnmənin qarşısının alınması üçün istifadə olunur. İdman hərəkətlərini simulyasiya edərək, məşqçilər və idmançılar performansı artırmağa və zədələnmə riskini azaltmağa kömək edir. - Erqonomika və sənaye tətbiqləri: Erqonomika sahəsində, COMBIMAN iş alətləri, iş stansiyaları və vəzifələrin dizaynında istifadə edilir. Model, müxtəlif fiziki fəaliyyətlər zamanı optimal bədən duruşunu təhlil edərək işçilərin sağlamlığını qorumağa kömək edir. - Biomexanik mühəndislik: Mühəndislər, protezlər, ortotiklər və ekzoskeletlər kimi qurğuların dizaynında COMBIMAN modelindən istifadə edirlər. Model, insan bədəninin hərəkətlərini təmsil edərək, bu qurğuların təbii hərəkətlərə uyğun şəkildə yaradılmasına imkan verir. - Virtual reallıq və animasiya: COMBIMAN-ın insan hərəkətini simulyasiya etmək qabiliyyəti, virtual reallıq tətbiqlərinin və animasiya xarakterlərinin inkişafında istifadə edilir. Gerçəkçi insan hərəkətləri tələb edən tətbiqlər üçün faydalıdır. COMBIMAN-ın Üstünlükləri: - Yüksək dəqiqlik: COMBIMAN insan biomexanikasını yüksək dəqiqliklə simulyasiya edir. - Çoxistifadəli: Bir çox sahədə tətbiq oluna bilər – tibbdən mühəndisliyə, idmandan reabilitasiyaya qədər. - Məqsədəuyğunluq: İnsan hərəkətlərini rəqəmsal şəkildə simulyasiya edərək, real dünya təcrübələrini təkrarlamağa və müasir analizlər aparmağa imkan verir. COMBIMAN-ın məhdudiyyətləri: - Komplekslik: Model yüksək hesablama gücü tələb edir, xüsusilə real vaxtda və ya yüksək dəqiqliklə simulyasiya aparıldıqda. - Məlumatın doğruluğu: COMBIMAN-ın doğruluğu daxil edilən məlumatların keyfiyyətinə bağlıdır. Yanlış anatomik və ya biomexanik məlumatlar yanlış simulyasiyalara səbəb ola bilə
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/ADA032402.pdf
https://web.archive.org/web/20130220001226/http://www.hf.faa.gov/Workbenchtools/default.aspx?rPage=Tooldetails&subCatId=3&toolID=17
https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/154193127602001609
https://www.semanticscholar.org/paper/Computerized-Biomechanical-Man-Model-Mcdaniel/34fd0f31cf41de91a134f59ba8836b71af75498e
https://www.researchgate.net/publication/270157475_Computerized_Human_Manikins_for_Development_and_Fabrication_of_Ergonomic_Products_-_A_Review_and_Concept_for_Comprehensive_Software
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://apps.dtic.mil/sti/tr/pdf/ADA222735.pdf
https://ntrl.ntis.gov/NTRL/dashboard/searchResults/titleDetail/ADA038323.xhtml
https://onesearch.slq.qld.gov.au/discovery/fulldisplay?docid=cdi_dtic_stinet_ADA032402&context=PC&vid=61SLQ_INST:SLQ&lang=en&search_scope=Everything&adaptor=Primo%20Central&tab=All&query=creator,exact,%20McDaniel,%20Joe%20,AND&facet=creator,exact,%20McDaniel,%20Joe%20&mode=advanced&offset=0
https://ntrl.ntis.gov/NTRL/dashboard/searchResults/titleDetail/ADA139139.xhtml
https://books.google.az/books/about/User_s_Guide_for_COMBIMAN_Programs_COMpu.html?id=7l590AEACAAJ&redir_esc=y
https://en.wikipedia.org/wiki/Virtual_human
https://link.springer.com/article/10.1007/s00371-005-0363-6
https://dl.acm.org/doi/10.1109/MCG.1982.1674468
https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1743919121001564
https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1743919121001564
https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2023.1089051/full
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10447318.2021.1976507
https://www.computer.org/csdl/magazine/cg/2014/02/mcg2014020016/13rRUwhpBGD
https://www.researchgate.net/figure/COMBIMAN-being-used-to-simulate-sight-lines-for-a-helicopter-crewstation-Adapted-from_fig1_240756918
Tarix : 31 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
