Kiçik qartal (Hieraaetus morphnoides) - Avstraliyaya endemik olan çox kiçik qartal növü. Taksonomiya Con Quld kiçik qartalı 1841-ci ildə təsvir etmişdir. Fərqli bir növ olan cırtdan qartal uzun müddət yarımnöv kimi qəbul edilsə də, 2009-cu ildə aparılan genetik tədqiqatlar onun genetik olaraq fərqli olduğunu və növ statusunu qazandığını göstərmişdir. Bu qartal, həm Palearktikanın ayaqqabılı qartalı, həm də indi nəsli kəsilmiş Yeni Zelandiyanın nəhəng Haast qartalı ilə yaxın qohumdur. Təsvir Kiçik qartal orta ölçülü bir yırtıcı quşdur, uzunluğu 45–55 sm, çəkisi isə 815 qram olur, təxminən şahin ölçüsündədir. Ayaqları tamamilə lələklə örtülüdür və kvadrat şəkilli, zolaqlı quyruğa malikdir. Qanad aralığı təxminən 120 sm-dir, erkək fərdlərin qanadları bədənlərinə nisbətən daha uzun olsa da, çəkisi dişilərin demək olar ki, yarısı qədərdir. Güclü bir quşdur və uçuş zamanı güclü qanad zərbələri vurur, düz qanadlarla süzülür və ya yüngülcə qaldırılmış qanadlarla ucalır. Kiçik qartal açıq və tünd rəng formalarında olur və ümumiyyətlə bu rənglər yaşla dəyişir. Ən çox yayılmış forma açıq rənglidir, bel və qanadlarında tünd qəhvəyi rəng, baş və boynunda qara zolaqlar, alt bədənində isə qumdan açıq rəngə qədər dəyişən ləkələr olur. Tünd rəngli forma isə oxşardır, lakin baş və alt bədən adətən daha tünd qəhvəyi və ya zəngin qırmızımtıl rəngdədir. Cinslər oxşardır, dişilər daha böyük və adətən daha tünd rəngdə olur. Cavan fərdlər yetkinlərə bənzəyir, lakin daha güclü qırmızımtıl rəngdə olur və naxışlarda daha az ziddiyyət var. Yayılması və yaşayış mühiti Kiçik qartalın geniş bir yayılma sahəsi var və Avstraliyanın Böyük Suayırıcı Silsilənin sıx meşəlik hissələri istisna olmaqla, digər yerlərində tapıla bilər. Açıq meşəlik, çəmənlik və quru bölgələrdə yaşamağa üstünlük verir, sıx meşələrdən uzaq durur. Bir çox Avstraliya yerli növü kimi, o da yaşayış mühitinin itirilməsi və digər növlərlə rəqabət səbəbindən populyasiyanın pisləşməsi ilə üzləşir. Kiçik qartalın azalmasının ən böyük səbəblərindən biri, kalisivirusun buraxılması nəticəsində dovşan populyasiyasının azalmasıdır. Qartal dovşan populyasiyasına çox güvənirdi, çünki dovşan ölçüsündə və ya daha kiçik olan yerli məməliləri ovlamaq daha rahat idi. Kiçik qartal bir zamanlar çox yayılmışdı, lakin son 20 ildə əhəmiyyətli dərəcədə azalıb (70%-dən çox). 1980-ci illərin sonlarında qeydiyyatda təxminən 13 çoxalma cütü var idi. Əsasən şimalda, ən yüksək konsentrasiya Murrumbidgee və Molonglo çayı koridorlarında tapılırdı. 2005-ci ilə qədər yeganə çoxalma qeydi Uriarra Crossing yaxınlığında uğursuz bir yuva idi. 2007-ci ildə aparılan daha genişmiqyaslı tədqiqatda üç çoxalma cütü tapıldı və ümumilikdə dörd cavan quş yetişdirildi. 2008-ci ildə dörd çoxalma cütü qeydə alındı və dörd cavan quş yetişdirildi. 2009-cu ildə isə üç çoxalma cütü qeydə alındı və üç cavan quş yetişdirildi. Çoxalma Kiçik qartallar açıq meşəliklərdə (adətən təpə yamaclarında) və ağaclıq çay kənarlarında yuva qurur, yuva adətən yetkin, yaşayan bir ağacda yerləşir. Quşlar yarpaqlarla örtülmüş budaq yuvası qurur və ardıcıl illərdə fərqli yuvalardan istifadə edə bilər, o cümlədən qarğa kimi digər quşların yuvalarında da yerləşirlər. Bir cüt kiçik qartal ildə yalnız bir dəfə çoxalır və hər cüt ildə yalnız bir və ya iki yumurta qoyur, adətən avqustun sonu və ya sentyabrın əvvəlində bu proses baş verir. Təxminən 37 günlük inkubasiya müddətindən sonra bir və ya iki cavan quş təxminən səkkiz həftə sonra uçur. Çoxalma baxımından yetkinlik iki ilə üç il çəkir, bu da böyük bir cavan qartal populyasiyası yaradır, yetkin qartallar populyasiyanın təxminən dörddə üçündən azını təşkil edir. Kiçik qartal yuva ərazilərini daxilolmalara qarşı qoruyur və ucalma, dalğalı uçuş nümayişləri, görünən oturuş yerləri və ya çağırışlarla düşmənləri təhdid edir. Hərəkət davranışı fərdlər arasında dəyişir və qismən miqrasiya (yüksəklik miqrantı), dağılma və ya daimi qalıcı ola bilər. Onlar insan müdaxiləsinin ilk əlamətlərində tez-tez uzaqlaşırlar. Qidalanma Kiçik qartallar canlı ovla qidalanır və bəzən leş də yeyir. Qartallar ov axtarışında ucalır, 500 m (1,600 fut) yüksəklikdə və ya yüksək, açıq bir oturaq yerdən istifadə edir. Növ çevik və sürətli bir ovçudur, açıq ərazilərdə yerdən, həmçinin ağac və kollardan ovunu tutur. Qeydə alınmış ov növləri (qidalanma müşahidələri, yuva qalıqları və nəcis nümunələrindən) geniş bir müxtəliflik göstərir, bu da əsasən uyğun ölçüdə ovun mövcudluğu ilə müəyyən edilən geniş bir pəhrizə işarə edir. Kiçik qartal əvvəllər kiçik quşlar, məməlilər və sürünənlərlə qidalanırdı və bəzən böyük həşəratlarla pəhrizini tamamlayırdı, lakin dovşan və tülkülərin tətbiqi ilə kiçik qartalın pəhrizi dəyişdi. ACT regionunda pəhrizi əsasən dovşanlardan və daha az dərəcədə quşlardan (xüsusilə rosellalar, maqpi-larklar və sığırçınlar) ibarətdir. Kiçik qartal və simpatrik, daha böyük olan pazlı qartal (Aquila audax) arasında ov bölgüsünün olduğuna dair bəzi dəlillər var, sonuncu daha böyük ov tutmağa və daha çox leş yeməyə meyllidir. Bununla belə, Kanberra yaxınlığında hər iki qartal növü üçün ən çox yayılmış qida maddəsi dovşandır, bu da ov üçün rəqabət potensialını göstərir. Hər iki növ də leş yeyir və ACT regionunda daha çox sayda pazlı qartalın kiçik qartalları makropod leşlərindən uzaq tutduğu və kiçik qartalların pazlı qartallar tərəfindən istisna edilməsə daha çox leş yeməsimümkündür. Təhlükələr Növ üçün əsas təhlükələr onun ov və çoxalma yaşayış mühitinin məhv edilməsi və pisləşməsidir, bu da onun daha böyük və daha dominant olan pazlı qartalla rəqabətə girməsinə səbəb olur. Pazlı qartal mütləq kiçik qartalın yırtıcısı deyil, lakin iki növ ümumi yaşayış mühiti və ovu bölüşür və pazlı qartalın böyük ölçüsü və dominant təbiəti o deməkdir ki, kiçik qartal ov və çoxalma ərazilərindən uzaqlaşdırıla bilər və hətta öldürülüb yeyilə bilər.
https://www.birdsinbackyards.net/species/Hieraaetus-morphnoides
https://animalia.bio/index.php/little-eagle
https://threatenedspecies.bionet.nsw.gov.au/profile?id=20131
https://peregrinefund.org/explore-raptors-species/eagles/little-eagle
https://www.inaturalist.org/taxa/5150-Hieraaetus-morphnoides
https://www.act.gov.au/environment/animals-and-plants/act-threatened-species/little-eagle-hieraaetus-morphnoides
https://www.graemechapman.com.au/library/viewphotos.php?c=125
https://rewildperth.com.au/resource/little-eagle/
https://canberrabirds.org.au/our-birds/canberra-garden-birds/raptors/little-eagle/
https://www.friendsofqueensparkbushland.org.au/wildlife/little-eagle/
https://woodiwild.org/wildlife/little-eagle/
https://www.oiseaux-birds.com/card-little-eagle.html
https://canberra.naturemapr.org/species/6529
https://collections.museumsvictoria.com.au/species/8137
https://australianwildlifejourneys.com/blog/2018/03/01/23/little-eagle-spotted-at-arkaba
https://dzen.ru/a/Y8O5aEMPdQfmXeA3
https://1vet.by/?pticy=2867_Orel-karlik_Hieraaetus_pennatus
https://petzona.ru/avstralijskij-oryol-karlik/
Tarix : 24 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
