Kassala döyüşü (1894) - Sudan ərazisindəki müstəmləkəçilik və regional münaqişələr çərçivəsində baş vermiş mühüm bir hadisə. İtaliya, 19-cu əsrin sonlarında Afrikada yeni koloniyalar qurmaq məqsədilə genişlənmə siyasəti aparırdı. Bu məqsədlə Eritreya ərazisini 1889-cu ildə işğal etmiş və sonra Sudan ərazisindəki təsirini artırmağa çalışmışdır. Bu münaqişənin arxa planında həmçinin, Mahdistlər hərəkatının yerli bir qüvvə olaraq şiddətlə mübarizə aparması və Britaniya İmperiyasının da Sudan üzərində təsirini artırmağa cəhd etməsi var idi. Mahdist hərəkatı və İtaliyanın Sudan siyasəti Mahdistlər, 1880-ci illərin sonunda Sudanı işğal edən və islahatlar həyata keçirən, həmçinin İslam dünyasında dini təzələmək məqsəd güdən bir hərəkat idi. Hərəkatın lideri, Muhammad Ahmad, 1881-ci ildə özünü "Mahdi" (gözlənilən rəhbər) olaraq elan etmişdi və Sudanı Osmanlı İmperiyasının və Britaniyanın təsirindən azad etmək məqsədi güdürdü. 1885-ci ildə, Mahdistlər, Sudanı ələ keçirərək, Khartoum şəhərini işğal etdilər və Sudan ərazisində öz hakimiyyətlərini qurmağa başladılar. İtaliya isə, 1889-cu ildə Eritreya ərazisini işğal etdikdən sonra, Sudanla sərhəd olan bu ərazilərdə təsirini genişləndirmək istəyirdi. İtaliya, Britaniya və Fransa ilə olan münaqişələrini nəzərə alaraq, Sudan ərazisində öz maraqlarını güdürdü. 1890-cı illərin əvvəllərində, İtaliya Sudanın şimalında yerləşən Kassala və onun ətrafındakı bölgələrdə də aktivləşdi. Döyüşün baş verməsi 1894-cü ilin əvvəlində, İtaliya, Eritreyada yerləşən qoşunlarını Kassala şəhərinə yaxınlaşdırmağa başladı. İtaliyanın məqsədi, burada Mahdistlərə qarşı hərbi əməliyyatlar başlatmaq idi. Mahdistlər bu ərazini özləri üçün strateji əhəmiyyətli hesab edirdilər və regionda ciddi müdafiə qurmuşdular. Bu döyüş, həmçinin, regionda İtaliyanın gücünü artırmaq və Sudan ərazisindəki Mahdist təhdidini aradan qaldırmaq məqsədini güdürdü. İtaliya qoşunları General Giuseppe Galliano rəhbərliyində bu əməliyyata başladılar. İtaliya qoşunları döyüşü Mahdistlərin mövqelərinə qarşı başlatdı və 22 yanvar 1894-cü ildə Kassala şəhərinə yaxınlaşdılar. Döyüşlər 24 yanvarda sona çatdı. Döyüşün gedişində İtaliya qoşunları əksər Mahdist mövqelərini zəbt edərək qalib gəldi. Lakin, Mahdistlər döyüşün sonunda geri çəkildilər və Kassala şəhərini tam ələ keçirilməkdən qorudular. Döyüşün nəticələri Kassala döyüşü İtaliyanın qələbəsi ilə nəticələndi, lakin bu, regiondakı gərginlikləri tamamilə həll etmədi. İtaliya Sudan ərazisindəki təsirini artırmağa davam etdi, amma Mahdistlər hələ də öz mübarizələrini davam etdirirdilər. Bu döyüş, həm də Afrikada müstəmləkəçilik siyasətinin getdikcə daha da dərinləşməsinin bir göstəricisi oldu. Həmçinin, bu döyüşdən sonra, İtaliya, bölgədəki Mahdist qüvvələrinə qarşı bir neçə daha əməliyyat həyata keçirdi, lakin Mahdistlər Sudan ərazisindəki mübarizələrini davam etdirdilər. Əhəmiyyəti Kassala döyüşü, İtaliyanın Afrikadakı ekspansiyasının bir hissəsi olaraq, regionda digər avropalı güclərlə mübarizə aparmaq və təsirini artırmaq məqsədini güdürdü. Mahdistlər isə, bu döyüşdə İtaliya qoşunlarına qarşı öz mübarizələrini davam etdirərək, Sudanı Osmanlı İmperiyasının və digər xarici qüvvələrin təsirindən azad etməyi hədəfləyirdilər. Bu döyüş həm də, İtaliyanın Afrika siyasətində uğursuzluqlar və çətinliklər yaşamasına səbəb oldu, çünki Mahdistlər hələ də Sudan ərazisində möhkəmlənə bildilər və regionda davam edən münaqişələr daha da mürəkkəbləşdi.
https://dbpedia.org/page/Battle_of_Kassala
https://kids.kiddle.co/Battle_of_Kassala
https://www.wikidata.org/wiki/Q3636373
https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Kassala
https://www.britannica.com/event/Battle-of-Omdurman
https://military-history.fandom.com/wiki/Battle_of_Kassala
Tarix : 15 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
