Karl von Frisch — Avstriyalı etoloq və zooloq. O, arıların ünsiyyəti və sensor qavrayışı sahəsində apardığı mühüm tədqiqatlarla tanınır. Konrad Lorens və Nikolaas Tinbergen ilə birlikdə 1973-cü ildə Fiziologiya və ya Tibb üzrə Nobel Mükafatına layiq görülmüşdür. Onun ən məşhur elmi kəşfi "qovuq rəqsi" (waggle dance) adlanan və arıların qida mənbələri haqqında məlumat ötürməsinə imkan verən mürəkkəb ünsiyyət mexanizminin izahıdır. Erkən dövrü və təhsili Karl von Frisch Avstriya-Macarıstanın paytaxtı Vyanada doğulmuşdur. O, zoologiya üzrə Münhen Universitetində təhsil almış və sonradan burada professor vəzifəsində çalışmışdır. Erkən tədqiqatları heyvanların görmə və iybilmə duyğularına yönəlmişdi. Elmi karyerası və töhfələri Frisch ən mühüm elmi tədqiqatlarını arıların davranışı və ünsiyyəti sahəsində aparmışdır. O, arıların rəngləri gördüyünü və insan gözündən fərqli olaraq ultrabənövşəyi şüalara həssas olduqlarını sübut etmişdir. Həmçinin, arıların günəşin mövqeyindən və qütbləşmiş işıq naxışlarından istifadə edərək istiqamət təyin edə bildiklərini kəşf etmişdir. Onun ən böyük kəşfi "qovuq rəqsi" olmuşdur. Bu metod vasitəsilə arılar öz yuvalarına yaxınlıqdakı qida mənbələrinin istiqamətini və məsafəsini bildirirlər. Bu tapıntı heyvan etologiyası sahəsində inqilabi bir yenilik idi və insandan başqa heyvanların da rəmzi ünsiyyətdən istifadə etdiyini sübut etdi. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Frisch Nasist rejiminə qarşı çıxışları və yəhudi əsilli olması səbəbindən çətinliklər yaşasa da, araşdırmalarına davam etmiş və mühüm elmi nəticələr əldə etmişdir. İrsi və mirası Karl von Frisch-in tədqiqatları heyvan ünsiyyəti və davranışı sahəsində mühüm elmi irs qoymuşdur. Onun arıların qavrayışı, naviqasiyası və ünsiyyəti ilə bağlı kəşfləri müasir zoologiya və ekologiyada əsas biliklərdən biri kimi qəbul olunur. Onun töhfələri etologiya elminin inkişafında əsaslı rol oynamışdır.
https://www.britannica.com/biography/Karl-von-Frisch
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1973/frisch/biographical/
https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1973/frisch/facts/
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/karl-von-frisch/
https://www.huck.psu.edu/assets/uploads/documents/EOTMApr2021-3.pdf
https://www.leopoldina.org/fileadmin/redaktion/Mitglieder/CV_Frisch_Karl_Ritter_von_EN.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_von_Frisch#/media/File:Karl_von_Frisch.jpg
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
