Karl Schwarzschild (1873-1916) - Alman astronomu və fiziki, ən çox qara dəlik nəzəriyyəsi və ümumi nisbilik nəzəriyyəsi ilə əlaqədar etdiyi kəşflərlə tanınır. O, həmçinin Schwarzschild radiusunun nəzəriyyəsinin müəllifi olaraq fizika və astronomiyaya əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Həyatı və təhsili Karl Schwarzschild 1873-cü ildə Almaniyanın Frankfurt şəhərində anadan olub. O, təhsilini alman universitetlərində almış və 1896-cı ildə Göttingen Universitetindən fizika üzrə doktorluq dərəcəsini almışdır. Erkən karyerası zamanı müxtəlif riyazi və fiziki problemləri araşdırmış, xüsusən də optika, astrofizika və kosmologiya sahələrində işlər aparmışdır. Schwarzschild radiusu və qara dəliklər Schwarzschildın ən tanınmış işi, Albert Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə verdiyi töhfə ilə bağlıdır. 1915-ci ildə Eynşteynin nəzəriyyəsini qəbul edərək, Schwarzschild bir neçə ay ərzində bu nəzəriyyəyə uyğun ilk həlli tapdı. Bu həll, qara dəliklərin və onların özəlliklərinin təsvirini verən məşhur Schwarzschild metrikası olaraq bilinməyə başladı. Bu metrik, kütləvi cisimlərin cazibə qüvvəsini təsvir etmək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsində istifadə edilir. Eynşteynin nəzəriyyəsi, zaman və məkanın kütlə və enerji tərəfindən əyildiyini göstərərkən, Schwarzschild bu nəzəriyyəni qara dəliklərə tətbiq etdi. Bu nəticələr, astronomiya və astrofizika sahəsində böyük bir irəliləyiş oldu. Schwarzschild radiusu Schwarzschild, qara dəliklərin bir xüsusiyyətini – Schwarzschild radiusunu – hesablamağı bacardı. Bu radius, qara dəliyin "horizontu"nu, yəni işıq və maddənin qaça bilməyəcəyi nöqtəni təyin edir. Qara dəliklər, bu radius daxilində cisimləri o qədər güclü şəkildə cəzb edirlər ki, heç bir şey, hətta işıq da onlardan qaça bilməz. Həyatı və karyerası Schwarzschild, astrofizika və ümumi nisbilik nəzəriyyəsi ilə bağlı apardığı tədqiqatlar sayəsində böyük nüfuz qazandı. Ancaq, 1916-cı ildə Birinci Dünya Müharibəsinin dövründə bir sıra sağlamlıq problemləri üzündən vəfat etdi. O, yalnız 42 yaşında dünyasını dəyişdi. Buna baxmayaraq, Schwarzschildın işləri bugünkü günə qədər elmi dünyada böyük əhəmiyyət daşıyır və onun tapıntıları qara dəliklər və ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin inkişafında mühüm mərhələləri təşkil edir. Onun adı bu gün də astrofizika, kosmologiya və riyaziyyat sahələrində geniş şəkildə çəkilir.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Karl_Schwarzschild

https://www.britannica.com/biography/Karl-Schwarzschild

https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/karl-schwarzschild/

https://www.physicsoftheuniverse.com/scientists_schwarzschild.html

https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Schwarzschild/

https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-7643-8293-3_41

https://www.jewishvirtuallibrary.org/schwarzschild-karl

Tarix : 26 fevral 2025