Karl Auer fon Velsbax — Avstriyalı kimyaçı və ixtiraçı. O, nadir torpaq elementləri üzərində apardığı tədqiqatlar və praktiki ixtiraları ilə tanınmışdır. Auer işıqlandırma texnologiyasını inkişaf etdirən qaz lampası şəbəkəsini və metal filament lampasını icad etmişdir. Həyatı Karl Auer fon Velsbax 1858-ci il sentyabrın 1-də Avstriya-Macarıstan İmperiyasının paytaxtı Vyanada anadan olmuşdur. Atası Alois Auer tanınmış bir poliqraf və ixtiraçı idi. Karl Vyana Universitetində və Heidelberg Universitetində kimya təhsili almışdır. O, xüsusilə mineralogiya və kristalloqrafiya ilə maraqlanmış və bu sahələrdə dərin biliklər əldə etmişdir. Auer elmi karyerasını Avstriyada davam etdirmiş və ömrünün böyük hissəsini tədqiqatlara həsr etmişdir. O, 1929-cu il avqustun 4-də Avstriyanın Mölbling şəhərində vəfat etmişdir. Elmi töhfələri Karl Auer fon Velsbaxın ən böyük elmi nailiyyətlərindən biri nadir torpaq elementlərinin kəşfi və tədqiqidir. O, 1885-ci ildə praseodimium və neodimium elementlərini kəşf etmişdir. Bu elementlər o dövrdə bilinən didimium adlı qarışığın ayrılması nəticəsində aşkar edilmişdir. Onun bu kəşfi kimya elmində mühüm bir addım olmuşdur. Auer praktiki ixtiraları ilə də məşhurdur. 1885-ci ildə o, Auer şəbəkəsini (qaz lampası üçün işıqlandırıcı şəbəkə) icad etmişdir. Bu şəbəkə nadir torpaq elementlərindən (xüsusilə torium və seriumdan) hazırlanırdı və qaz lampalarının işıq gücünü xeyli artırırdı. Bu ixtira evlərdə və küçələrdə işıqlandırmanı daha effektiv etmişdir. Bundan əlavə, Auer 1898-ci ildə osmium filament lampasını təqdim etmişdir. Bu lampa elektrik işıqlandırmasında istifadə olunan ilk metal filament lampalarından biri idi və sonradan volfram lampalarının inkişafına yol açmışdır. Onun bu ixtiraları işıqlandırma texnologiyasında inqilab yaratmışdır. Auer həmçinin çaxmaxdaşını (ferroserium) icad etmişdir. Bu material sürtünmə nəticəsində qığılcım yaradır və müasir alışqanların əsasını təşkil edir. Şəxsi həyatı və mirası Karl Auer fon Velsbax Mariya fon Velsbax ilə evli idi və dörd övladı olmuşdur. O, elmə və ixtiraya həsr olunmuş bir həyat yaşamış, işlərini həm nəzəri, həm də praktiki sahələrdə uğurla davam etdirmişdir. Auerin ixtiraları ona böyük şöhrət və maddi gəlir gətirmiş, lakin o, sadə həyat tərzi sürmüşdür. Auerin elmi və texnoloji mirası bu gün də öz aktuallığını qoruyur. Onun kəşf etdiyi elementlər müasir texnologiyada, xüsusilə elektronika və optikada istifadə olunur. Auer şəbəkəsi və çaxmaxdaşı kimi ixtiraları isə gündəlik həyatda geniş tətbiq tapmışdır. 1929-cu ildə vəfat etdikdən sonra onun adı kimya və texnologiya tarixində əbədi olaraq qalmışdır.
https://www.britannica.com/biography/Carl-Auer-Freiherr-von-Welsbach
https://www.britannica.com/biography/Carl-Auer-Freiherr-von-Welsbach
https://www.auer-von-welsbach-museum.at/en/freiherr-auer-von-welsbach-4/biography
https://chemie.univie.ac.at/wissensaustausch/bildung-gesellschaft/im-museum/dr-carl-auer-von-welsbach/
https://www.invent.org/inductees/carl-auer-von-welsbach
https://www.chemie.de/lexikon/Carl_Auer_von_Welsbach.html#google_vignette
https://en.wikipedia.org/wiki/Carl_Auer_von_Welsbach
Tarix : 16 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
