Karel van Mander (1548–1606) — Hollandiya Rönesans dövrünün rəssamı, şairi və incəsənət nəzəriyyəçisi. O, Hollandiya incəsənəti və ədəbiyyatının inkişafına verdiyi töhfələrlə məşhurdur. Onun ən tanınmış əsəri "Het Schilder-Boeck" (Rəssamlar Kitabı) adlı əsəridir ki, bu da Rönesans dövrünün məşhur rəssamlarının həyatına və texnikalarına dair geniş bir bələdçi olub, onu Hollandiya incəsənət hərəkətinin əsas fiqurlarından birinə çevirib. Erkən həyat və təhsil Karel van Mander 1548-ci ildə, indi Belçikaya daxil olan Meulebeke şəhərində doğulmuşdur. O, kiçik yaşlarından incəsənətə maraq göstərmiş və əvvəlcə Hollandiya, sonra isə İtaliyada təhsil almışdır. Burada o, məşhur Rönesans ustalarının, o cümlədən Mikelancelo və Rafael kimi sənətkarların işlərini öyrənmişdir. İtaliyadakı dövrü, onun sənətinə böyük təsir göstərmiş və o, İtaliya Rönesansının texnikalarını Şimali Avropa həssaslığı ilə birləşdirmişdir. Rəssam karyerası Van Mander, bacarıqlı bir rəssam olmuş və karyerasının böyük hissəsini Hollandiya və Bavariya Dükalığına daxil olan Münhen şəhərində keçirmişdir. O, öz əsərləri ilə o qədər də məşhur olmasa da, onun əsərləri dini və tarixi mövzulara həsr olunmuşdur. Van Mander tez-tez klassik mifologiyadan və biblik mövzulardan şəxsiyyətlər çəkmişdir. O, həmçinin detallı və diqqətlə işlənmiş portretlər yaratmışdır. Onun rəssamlığı, Rönesans prinsip və qaydalarına dərindən bələd olmasını əks etdirir və insan fiqurlarını və ifadələrini düzgün şəkildə əks etdirməsi ilə qiymətləndirilir. "Het Schilder-Boeck" (Rəssamlar kitabı) Van Manderin incəsənət tarixinə ən böyük töhfəsi "Het Schilder-Boeck" adlı əsəri olub, bu əsər 1604-cü ildə nəşr olunmuşdur. Bu kitab, Hollandiya, Flandriya və İtaliya rəssamlarının həyatına və əsərlərinə dair ilk geniş tərtib edilmiş əsər idi və Şimali Avropa Rönesans dövrünün sənətini anlamaq üçün əsas qaynaq sayılır. Kitab yalnız rəssamların həyatını sənədləşdirməkdən ibarət olmayıb, həm də onların texnikaları, üslubları və rəssamlığın inkişafına təsirləri barədə ətraflı şərhlər təqdim etmişdir. "Het Schilder-Boeck" kitabı Hollandiya sənətinin mədəni əhəmiyyətini anlamağa kömək etmiş və həmin dövrün Hollandiya qızıl dövrü üçün əsas bir mənbə olmuşdur. Həmçinin, o, sənətçilərin biografiyalarına və sənət prinsiplərinə diqqət yetirən sonrakı incəsənət tarixlərinə öncülük etmişdir. Şeir və ədəbiyyat Rəssam və incəsənət nəzəriyyəçisi olmaqla yanaşı, Karel van Mander həm də şair idi. O, "Marnixian dövrü" adlı ədəbiyyat hərəkatının bir üzvü idi və bu hərəkat Hollandiya ədəbiyyatının fərqli bir kimliyini yaratmağa çalışırdı. Onun şeirləri çox vaxt sevgi, əxlaq və bilik axtarışı mövzularını işləyirdi və həm nəsr, həm də şeir formasında yazılar qələmə alırdı. Van Manderin ədəbi əsərləri Hollandiya ədəbiyyatının inkişafında mühüm rol oynamış və onun poetik təsiri ölümündən sonra da, davam etmişdir. İrsi Karel van Manderin həm vizual incəsənət, həm də ədəbiyyat sahələrindəki töhfələri onu Hollandiya Rönesansının aparıcı fiqurlarından birinə çevirmişdir. Onun sənət nəzəriyyəsi, "Het Schilder-Boeck" əsərində cəm olmuş və bu, Hollandiya və Flandriya rəssamlığının inkişafını başa düşmək üçün əhəmiyyətli bir mənbəyə çevrilmişdir. Eyni zamanda, onun ədəbi əsərləri Hollandiya ədəbiyyatının əsaslarını qoymuşdur. Van Mander 1606-cı ildə Amsterdamda vəfat etmişdir və onun irsi yalnız sənət sahəsindəki uğurları ilə deyil, həm də sənət nəzəriyyəsi və tənqidi sahəsindəki tarixi əhəmiyyəti ilə yadda qalmışdır. Bu gün, onun əsərləri yalnız incəsənət nailiyyətlərinə görə deyil, həm də sənət tarixini və nəzəriyyəsini anlamaqda vacib olan bir qaynaq olaraq qiymətləndirilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Karel_van_Mander
https://www.britannica.com/biography/Carel-van-Mander
https://arthistorians.info/manderk/
https://www.getty.edu/art/collection/person/103KND
https://dnm.dk/en/produkt/karel-van-mander/
https://sammlung.staedelmuseum.de/en/person/mander-karel-van
https://library.oapen.org/handle/20.500.12657/75561
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
