Kabil döyüşü (1842) - Birinci Anglo-Əfqan Müharibəsi (1839-1842) zamanı Britaniya və Hindistan qoşunları ilə əfqan üsyançıları arasında baş vermiş həlledici döyüşlərdən biri. Bu döyüş Britaniya imperiyası üçün fəlakətlə nəticələnmiş və Əfqanıstanın müstəqillik uğrunda mübarizəsinin simvoluna çevrilmişdir. Tarixi kontekst Birinci Anglo-Əfqan Müharibəsi Britaniya imperiyasının Hindistan sərhədlərini qorumaq və Əfqanıstan üzərində nəzarət əldə etmək məqsədilə başladığı münaqişə idi. Britaniyalılar 1839-cu ildə Şücah Şah Duranini taxta çıxarmaq üçün Kabilə hücum etdilər. Lakin yerli əhali və əfqan tayfaları Britaniya qüvvələrinə qarşı üsyan qaldırdı. Döyüşün gedişi 1841-ci ilin sonlarında Kabilin əhalisi və yerli tayfa liderləri Britaniya qüvvələrinə qarşı genişmiqyaslı üsyana başladılar. 1842-ci ilin yanvarında Britaniya qoşunları General Uilyam Elfinqstonun rəhbərliyi altında Kabildən geri çəkilməyə başladı. Ancaq çəkilmə zamanı əfqan döyüşçüləri britaniyalılara pusqular quraraq onlara ağır itkilər verdilər. Ən dəhşətli hadisə Qurdar keçidində baş verdi. Təxminən 16,000 nəfərdən (hərbçilər və mülki şəxslər) ibarət olan Britaniya karvanından yalnız bir nəfər – Dr. Vilyam Braydon sağ qalıb Cəlalabada çata bilmişdi. Nəticə və təsirlər Bu məğlubiyyət Britaniya imperiyası üçün böyük bir şok oldu və Britaniyanın Mərkəzi Asiyada nüfuzuna ciddi zərbə vurdu. Əfqan xalqı bu qələbəni müstəqillik və müqavimət simvolu kimi qəbul etdi. Britaniyalılar sonradan Əfqanıstana cəza ekspedisiyası göndərsələr də, uzunmüddətli nəzarət əldə edə bilmədilər. Bu döyüş, Əfqanıstanın "imperiyaların qəbiristanlığı" adlandırılmasının əsas səbəblərindən biridir. Kabil Döyüşü Britaniya imperiyasının Asiyada genişlənmə cəhdlərinin nə qədər çətin olduğunu və əfqan xalqının müstəqillik uğrunda necə qəhrəmanlıqla döyüşdüyünü göstərən tarixi hadisələrdən biridir.
https://www.britannica.com/event/Anglo-Afghan-Wars
https://thehistorypress.co.uk/article/timeline-of-the-1842-retreat-from-kabul/
https://www.history.com/this-day-in-history/sole-british-soldier-escapes-kabul
https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofBritain/Britains-Retreat-From-Kabul-1842/
https://www.exploringsurreyspast.org.uk/themes/subjects/military/war-memorials/afghanistan/
https://www.britishbattles.com/first-afghan-war/battle-of-kabul-1842/
https://www.worldhistory.org/article/2143/retreat-from-kabul-in-1842/
https://warfarehistorynetwork.com/article/elphinstones-1842-kabul-retreat-during-the-first-anglo-afghan-war/
https://www.nam.ac.uk/explore/first-afghan-war
Tarix : 8 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
