Jean-Joseph Rabearivelo - Malaqasili şair və yazıçı. Həyatı Jean-Joseph Rabearivelo 1901 və ya 1903-cü ildə Madaqaskarın paytaxtı Antananarivoda Merina etnik qrupunun zadəgan "Zanadralambo" kastasına mənsub ailədə anadan olub. Anası Rabozivelo subay qadın idi və fransız müstəmləkəçiliyi (1897) nəticəsində ailənin var-dövləti və imtiyazları əlindən alınmışdı. O, orta təhsilini "Saint-Michel Kolleci"ndə başlaya bilməmiş və 13 yaşında məktəbi tərk etmişdir. Rabearivelo özünü təhsil alaraq fransız dilini və ədəbiyyatını öyrənib, həmçinin ingilis, ispan və ivrit dillərini də mənimsəməyə çalışıb. Gəncliyində müxtəlif aşağı maaşlı işlərdə çalışıb: krujeva dizayneri, qaçqın, katib və rayon idarəçisinin köməkçisi kimi. 1920-ci ildə "Cercle de l’Union" klubunda kitabxana köməkçisi kimi işə başlayıb və burada geniş oxumaq imkanı əldə edib. Fransız şairləri Şarl Bodler və Artur Rembodan ilhamlanan Rabearivelo, özünü "Jean-Joseph" adlandırıb ki, bu da Jan-Jak Russo ilə eyni baş hərflərə malik olsun. 1924-cü ildə "Imerina Nəşriyyatı"nda korrektor kimi işə düzəlib və ömrünün sonuna qədər bu vəzifədə qalıb. 1926-cı ildə Mary Margueritte Razafitrimo ilə evlənib və beş övladı olub, lakin onların biri kiçik yaşda vəfat edib. Rabearivelonun həyatı maddi çətinliklər, ailə faciələri və müstəmləkə sistemindəki məhdudiyyətlərlə dolu olub. Fransaya getmək arzusuna baxmayaraq, fransız hakimiyyəti buna icazə verməyib. Bu məyusluq, həmçinin narkotik asılılığı və depressiya onu 1937-ci ildə siyanidlə intihar etməyə vadar edib. Yaradıcılığı Rabearivelo ədəbi karyerasına yeniyetməlikdə yerli jurnallarda şeirlər dərc etdirməklə başlayıb. İlk kitabı, qısa malaqasi romanı, 1920-ci ildə yazılıb, lakin nəşr olunmayıb. Onun əsərləri fransız simvolizmi və Madaqaskarın "hainteny" (şifahi poeziya) ənənələrindən təsirlənib. İlk şeir toplusu "La Coupe de cendres" ("Küllər Qabı", 1924) romantik-akademik üslubda olub. Daha sonra "Sylves" ("Meşələr", 1927) və "Volumes" ("Həcmlər", 1928) toplusu ilə üslubunu inkişaf etdirib. Ən mühüm əsərləri "Presque-Songes" ("Təxminən Yuxular", 1934) və "Traduit de la nuit" ("Gecədən Tərcümə", 1935) şeir toplusudur. Bu əsərlərdə ölüm, tənhalıq və sürrealist təsvirlər üstünlük təşkil edir. O, həmçinin "L’Aube rouge" ("Qırmızı Şəfəq", 1925) və "L’Interférence" ("Qarışma", 1928) romanlarını yazıb, lakin bunlar sağlığında nəşr olunmayıb. Rabearivelo "Capricorne" jurnalını təsis edib və "Hitady ny Very" ("İtirilmiş Dəyərlərin Axtarışı") ədəbi qrupuna qoşulub. Mükafatları "Madaqaskarın Milli Şairi" (1960) — Madaqaskar müstəqillik qazandıqdan sonra rəsmi olaraq elan edilib. "Léopold Sédar Senghor Antologiyasında yer" (1948) — "Anthologie de la nouvelle poésie nègre et malgache" toplusunda şeirləri dərc olunub. Şəxsi həyatı Rabearivelo Mary Margueritte Razafitrimo ilə evli olub və beş övlad sahibi olub. Övladlarından birinin ölümü onu dərindən sarsıdıb. O, malaqasi kökənləri ilə fransız mədəniyyətinə olan sevgisi arasında qalıb və bu ikilik onun əsərlərində də əks olunub. Həyatının son illərində "Calepins bleus" ("Mavi Dəftərlər") adlı gündəliyində duyğularını qeyd edib. Əsərləri "La Coupe de cendres" ("Küllər Qabı", 1924) — şeir toplusu. "Sylves" ("Meşələr", 1927) — şeir toplusu. "Volumes" ("Həcmlər", 1928) — şeir toplusu. "Presque-Songes" ("Təxminən Yuxular", 1934) — şeir toplusu. "Traduit de la nuit" ("Gecədən Tərcümə", 1935) — şeir toplusu. "L’Aube rouge" ("Qırmızı Şəfəq", 1925) — roman (sağlığında nəşr olunmayıb). "L’Interférence" ("Qarışma", 1928) — roman (sağlığında nəşr olunmayıb). Ədəbiyyatda təsiri Jean-Joseph Rabearivelo Afrika ədəbiyyatında fransız dilində yazan ilk böyük şair kimi qəbul edilir. Onun əsərləri Madaqaskar mədəniyyətini və müstəmləkə dövrünün çətinliklərini dünyaya tanıdıb. 1960-cı ildə Madaqaskar hökuməti onu milli şair elan edib. Müasir malaqasi şairləri, məsələn, Elie Rajaonarison, onu ilham mənbəyi kimi görür. Antananarivoda küçə və lisey onun adını daşıyır, həmçinin "Madaqaskar Milli Kitabxanası"nda xüsusi otağı var. Rabearivelo-nun yaradıcılığı həm Afrika, həm də dünya ədəbiyyatında mühüm yer tutur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jean-Joseph_Rabearivelo
https://www.ascleiden.nl/content/library-weekly/jean-joseph-rabearivelo
https://glli-us.org/2021/12/23/the-immortal-poetry-of-madagascars-jean-joseph-rabearivelo/
https://www.britannica.com/biography/Jean-Joseph-Rabearivelo
https://www.encyclopedia.com/history/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/jean-joseph-rabearivelo
https://poems.com/features/what-sparks-poetry/vivek-narayanan-on-jean-joseph-rabearivelos-the-three-birds/
http://authorscalendar.info/rabie.htm
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
