Janet Paterson Frame ONZ CBE (28 avqust 1924 – 29 yanvar 2004) — Yeni Zelandiya yazıçısıdır. O, beynəlxalq miqyasda tanınan və yüksək qiymətləndirilən əsərlərin müəllifidir. Onun yaradıcılığına romanlar, hekayələr, poeziya, uşaq ədəbiyyatı və avtobioqrafiyalar daxildir. O, Yeni Zelandiyanın ən yüksək mülki mükafatı olan Yeni Zelandiya Ordeninə (ONZ) layiq görülmüş və bir çox digər mükafatlara sahib olmuşdur. İlk illər: 1924–1956 Janet Frame, Yeni Zelandiyanın Cənub Adasının cənub-şərqində yerləşən Dunedin şəhərində Janet Paterson Frame adı ilə anadan olmuşdur. Şotland əsilli ailənin beş uşağından üçüncüsü idi. O, fəhlə sinifindən olan bir ailədə böyümüşdür. Atası, George Frame, Yeni Zelandiya Dövlət Dəmir Yollarında işləyirdi, anası Lottie (qızlıq soyadı Godfrey) isə yazıçı Katherine Mansfieldin ailəsinə qulluqçu kimi xidmət etmişdi. Janet Frame, Yeni Zelandiyanın ilk qadın həkim məzunu olan Dr. Emily Hancock Siedeberg tərəfindən 1924-cü ildə St. Helens Hospital-da dünyaya gətirilmişdir. Ədəbi karyera: 1957–1989 Frame, Yeni Zelandiyanı 1956-cı ilin sonlarında tərk etdi və növbəti yeddi il nəşr baxımından onun ən məhsuldar dövrü oldu. O, əsasən London əsaslı olmaqla, İbiza və Andorrada qısa müddətli qalmalarla Avropada yaşadı və çalışdı. 1958-ci ilin may ayında o, qanuni olaraq adını Nene Janet Paterson Clutha olaraq dəyişdirdi. Frame hələ də narahatlıq və depressiya ilə mübarizə aparırdı və 1958-ci ilin sentyabrında özünü Londonun Maudsley xəstəxanasına yerləşdirdi. Amerika təlimli psixiatr Alan Miller, Johns Hopkins Universitetində John Money yanında təhsil almışdı və Frame-in heç vaxt şizofreniyadan əziyyət çəkmədiyini irəli sürdü. Psixiatrik xəstəxanalarda keçirdiyi illərin pis təsirlərini azaltmaq üçün Frame, psixiatr Robert Hugh Cawley ilə müntəzəm terapiya sessiyalarına başladı. Cawley, onu yazıçılıqla məşğul olmağa təşviq etdi. Frame, yeddi romanını Cawley-ə ithaf etdi. Ölümü və ölümündən sonrakı nəşrlər Frame, 2004-cü ilin yanvar ayında, 79 yaşında, Yeni Zelandiya İncəsənət Fondu tərəfindən təsis edilən və Yeni Zelandiya sənətçilərinin ən yüksək sənət ifadə standartlarına çatdığını qeyd edən "Icon Awards" mükafatının ilk laureatlarından biri olduqdan qısa müddət sonra, Dunedində ağır miyeloid leykemiyadan vəfat etdi. Ölümündən sonra bir sıra əsərləri nəşr olundu, o cümlədən 2007-ci ildə Yeni Zelandiyanın ən yüksək şeir mükafatına layiq görülən "The Goose Bath" adlı şeir toplusu. Bu, ölümündən sonra verilən mükafatın "narahat edici bir presedent yaratdığını" düşünən tənqidçilər arasında kiçik bir mübahisəyə səbəb oldu. Həmçinin, Frame-in Britaniyalı jurnalist Geoffrey Moorhouse və onun ailəsi ilə keçirdiyi bir həftə sonundan ilhamlanaraq yazdığı "Towards Another Summer" adlı novella da ölümündən sonra nəşr olundu. 2008-ci ildə, psixiatrik xəstəxanalarda keçirilən iki daha əvvəl nəşr olunmamış hekayəsi "The New Yorker" jurnalında dərc olundu. 2010-cu ildə isə başqa bir nəşr olunmamış hekayəsi "The New Yorker"da çap edildi. 2011-ci ilin mart ayında, Penguin Books-un Yeni Zelandiya filialı Frame-in üç yeni əsərinin nəşr hüquqlarını əldə etdi. Bunlar: "Janet Frame in Her Own Words" (2011) – müsahibələr və qeyri-bədii yazılar toplusu, "Gorse is Not People: New and Uncollected Stories" (2012) (ABŞ-da "Between My Father and the King: New and Uncollected Stories" adı ilə nəşr olundu) və "In the Memorial Room" (2013) romanı idi. Romanlar 1957 – Owls Do Cry. Christchurch: Pegasus Press. 1961 – Faces in the Water. Christchurch: Pegasus Press; New York: Braziller. 1962 – The Edge of the Alphabet. Christchurch: Pegasus Press. 1963 – Scented Gardens for the Blind. London: WH Allen. 1965 – The Adaptable Man. London: WH Allen. 1966 – A State of Siege. New York: Braziller. Filmə uyarlanmış (1978), ssenari müəllifi Frame, rejissor Vincent Ward və prodüser Tim White ilə əməkdaşlıq edərək, 1978-ci ildə yayımlandı. 1968 – The Rainbirds. London: WH Allen. (ABŞ-da Frame'in üstünlük verdiyi orijinal başlıq altında yayımlandı, Yellow Flowers in the Antipodean Room. New York: Braziller, 1969) 1970 – Intensive Care. New York: Braziller. 1972 – Daughter Buffalo. New York: Braziller. Poeziya 1967 – The Pocket Mirror. New York: Braziller. 2006 – The Goose Bath. Auckland: Random House/Vintage (Vəfatından sonra nəşr olundu); (Böyük Britaniyada Storms Will Tell: Selected Poems adı altında The Pocket Mirrordan seçmələrlə birlikdə nəşr olundu. Bloodaxe Books, 2008) 2017 – Parleranno le tempeste. Mendrisio: Gabriele Capelli Editore (Vəfatından sonra nəşr olundu); (İtaliya və İsveçrədə The Pocket Mirror və The Goose Bathdan seçmələrlə birlikdə toplanmış nəşr olaraq yayımlandı). İtalyanca. Tərcümə edənlər Eleonora Bello və Francesca Benocci. Ön söz Pamela Gordon tərəfindən (Janet Frame Literary Trust). Təkrar nəşr olunmuş hekayələr və şeirlər 1946 – "University Entrance", New Zealand Listener, 22 mart 1946. 1947 – "Alison Hendry", Landfall 2, iyun 1947. (Bu əsər Jan Godfrey təxəllüsü ilə nəşr olunmuşdur; The Lagoon and Other Storiesda "Jan Godfrey" adı altında təkrar nəşr edilib.) 1954 – "The Waitress", New Zealand Listener, 9 iyul 1954. 1954 – "The Liftman", New Zealand Listener, 13 avqust 1954. 1954 – "On Paying the Third Installment", New Zealand Listener, 10 sentyabr 1954. 1954 – "Lolly Legs", New Zealand Listener, 15 oktyabr 1954. 1954 – "Trio Concert", New Zealand Listener, 29 oktyabr 1954.
https://www.britannica.com/biography/Janet-Frame
https://janetframe.org.nz/
https://teara.govt.nz/en/biographies/6f1/frame-janet-paterson
https://poetryarchive.org/poet/janet-frame/
https://www.theguardian.com/books/article/2024/aug/17/from-poverty-psychiatric-hospital-and-writing-in-a-shed-to-literary-stardom-janet-frame-at-100
https://farmerofthoughts.co.uk/collected_pieces/janet-frame/
https://www.goodreads.com/author/show/50302.Janet_Frame
Tarix : 7 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
